ผู้เขียน	กัลยดา ชุ่มอินทรจักร
เผยแพร่	วันพุธที่ 18 พฤศจิกายน พ.ศ.2563

การที่จะมีพันธุ์พืชใหม่ๆ เข้ามาในบ้านเรานั้น ไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะทำให้คนสนใจ อาจจะต้องใช้เวลา แต่ก็ขึ้นอยู่กับรสชาติของพืชผักที่นำไปประกอบอาหารแล้วเกิดรสชาติที่ถูกปากของคนส่วนใหญ่ และนำไปประกอบอาหารได้หลากหลายเมนู ในที่นี้หมายถึง “ดอกอ้อยไข่” ที่มาเป็นส่วนหนึ่งของพืชผักในเมืองไทยเราขณะนี้

อ้อยไข่ มีลักษณะลำต้นคล้ายต้นอ้อยและต้นข้าวโพด จะออกดอกตรงยอด ใน 1 ลำต้น จะให้ดอก 1 ดอก ลักษณะดอกจะมีเปลือกหุ้มคล้ายข้าวโพดอ่อน แต่ถ้าแกะดูก็มีฝักคล้ายข้าวโพด มีสีเหลืองนวล ประกอบไปด้วยเม็ดเล็กๆรวมตัวกันคล้ายไข่ปลา เป็นที่มาของการเรียกว่า อ้อยไข่

พืชผักชนิดนี้กำลังเป็นที่นิยมอย่างรวดเร็ว ด้วยรสชาติคล้ายกะหล่ำดอกแต่หวานกว่า และขยายพันธุ์ได้เร็ว จึงเหมาะสำหรับเป็นส่วนหนึ่งของแปลงผักที่ทำเงิน และได้ราคาดีในช่วงนี้ ที่ยังมีคนปลูกไม่มาก พืชผักชนิดนี้เป็นได้ทั้งปลูกเป็นไม้ประดับ เพราะนำไปตัดแต่งเป็นพุ่มได้สวยงาม และยังมีดอกให้ได้รับประทาน แบบผักปลอดสารอีกด้วย โดยเฉพาะผู้ที่ชอบอาหารมังสวิรัติ

ชาวอินโดนีเซียจะใช้อ้อยไข่เป็นส่วนผสมของอาหารที่เป็นเมนูพิเศษในงานแต่งงานแบบดั้งเดิมของชุมชนบางกลุ่มเชื้อชาติ ถือว่าให้ความเคารพของพ่อแม่เจ้าสาว เมนูแกงที่มีอ้อยไข่เปรียบเหมือนไข่ปลา ถือว่าเป็นเมนูอาหารที่เป็นมงคล

มารู้จักที่มาของ คำว่า “อ้อยไข่”

อ้อยไข่ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า อ้อยดอกไม้ เป็นพืชตระกูลหญ้า มาจาก คำว่า “Terubuk (เทอรูบุก)” ซึ่งแปลว่า อ้อยที่เป็นไข่ปลา ก็มาจากลักษณะของดอกนั่นเอง จะมีเม็ดเล็กๆ เกาะกันอัดกันแน่นคล้ายไข่ปลามาจากตระกูลหญ้าที่มีชื่อเป็นภาษาละตินว่า endog tiwu terubuk, Terubus ที่มีชื่อเป็นภาษาละตินว่า (Sacharum edule Hasskarl)

พืชตระกูลหญ้าที่เรียกว่า อ้อยไข่ หรือ เทอรูบุก ในภาษาอินโดนีเซีย ลักษณะลำต้นคล้ายต้นอ้อยและต้นข้าวโพดที่ออกดอก แต่เรานำส่วนของดอกมารับประทาน ด้วยรสชาติที่หวานหอมคล้ายกะหล่ำดอกบวกกับหน่อไม้ฝรั่ง ได้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งของเมนูอาหารพื้นบ้านที่ให้รสชาติหลากหลาย

คุณสุพัฒนา นิรังกูล เป็นหนึ่งในผู้ปลูกอ้อยไข่ที่สระบุรี กล่าวว่า “ที่สวนชอบเพาะต้นไม้แปลกหลายอย่าง แต่ที่ทำเป็นแปลงขายทั้งผลผลิตและขายทั้งต้นกล้า ยอมรับว่า ต้นอ้อยไข่ ให้ผลผลิตเร็ว จึงมียอดสั่งจองต้นพันธุ์เยอะมาก เพราะโตเร็วให้ผลผลิตเร็ว ผู้ที่ซื้อต้นกล้าไปปลูกแล้วได้ชิมรสชาติเร็ว ไม่ต้องรอเป็นปีสองปี เพียงแค่ไม่กี่เดือนก็ได้ชิมผลผลิตแล้ว และติดใจในรสชาติจึงมีการขยายการปลูกอย่างรวดเร็ว อ้อยไข่ก็จะมีความหวานของกลิ่นอ่อนๆของอ้อยและคล้ายกลิ่นหน่อไม้ฝรั่ง และมีลักษณะกระจุกดอกเป็นเม็ดเล็กๆ คล้ายไข่ปลานำมารวมกันก็มีลักษณะคล้ายกะหล่ำดอกอีกด้วย…ปลูกอ้อยไข่ สร้างรายได้ ขายทั้งผลผลิตและต้นพันธุ์ ที่จังหวัดสระบุรี ปลูกมาหลายอย่างเพื่อให้ได้พืชผักที่มีรสชาติแปลก ทำเงินง่าย ก็ได้อ้อยไข่นี่แหละคะที่ปลูกง่ายที่สุดสำหรับพืชแปลกในตอนนี้”  คุณสุพัฒนา กล่าว

อ้อยไข่ เป็นพืชที่ใช้น้ำน้อย แต่อย่าขาดน้ำ ให้น้ำสม่ำเสมอ แต่ครั้งละน้อยๆ จะทำให้ได้ดอกอ้อยไข่มีขนาดใหญ่สมบูรณ์และมีความหวาน

ข้อมูลเกี่ยวกับคุณค่าทางโภชนาการ

มีฟอสฟอรัสสูงและแคลเซียมสูง รวมทั้งวิตามินซีสูง

อุดมไปด้วยเส้นใยอาหาร ให้วิตามินและเกลือแร่

มีสารต้านอนุมูลอิสระและแคลอรีต่ำ

ใน 100 กรัม มีแร่ธาตุสำคัญหลายชนิด ดังนี้

มีพลังงาน 25 กิโลแคลอรี โปรตีน 4.6 กรัม คาร์โบไฮเดรต 3 กรัม ไขมัน 0.4 กรัม แคลเซียม 40 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 80 มิลลิกรัม เหล็ก 2 มิลลิกรัม วิตามินเอ OIU. วิตามินบี1 0.8 มิลลิกรัม และวิตามินซี 50 มิลลิกรัม (ที่มาบรรณานุกรม Renny Sukmawani, Ema Hilma Meilani และ Asep M Ramdan2 คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัย Muhammadiyah แห่ง Sukabumi ประเทศอินโดนีเซีย

คุณค่าทางด้านสมุนไพร

ราก ช่วยแก้ปัญหาโรคระบบทางเดินหายใจ เป็นยาขับปัสสาวะ รากยังมีความสามารถในการควบคุมและกระตุ้นอาการอาหารไม่ย่อย อาหารแสบร้อน

ลำต้น นำมาต้มแก้ร้อนใน ลดไข้ มีสรรพคุณเป็นยาเย็น คล้ายๆ กับลำต้นอ้อยทั่วไป ถึงแม้ว่าลำต้นจะเล็กกว่าต้นอ้อย แต่ถ้าบำรุงให้ดี ลำต้นก็จะมีขนาดใหญ่เกือบเท่าต้นอ้อย

ใบ นำไปเป็นอาหารสัตว์ เช่น วัว ควาย แพะ ได้ ต้นอ้อยไข่ใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วน ลักษณะใบเหมือนต้นอ้อ ต้นแขมบ้านเรา หรือเหมือนหญ้าบางชนิดที่ใช้เลี้ยงสัตว์ เพราะต้นอ้อยไข่มาจากตระกูลหญ้าเช่นกัน

“ในบ้านเรากว่าจะมีการยอมรับเรื่องของผักแปลกๆ ก็ใช้เวลาหลายปี แต่อ้อยไข่ได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว เพราะนำมาประกอบอาหารเป็นเมนูพื้นบ้านท้องถิ่นได้หลากหลาย อยู่ทางใต้ก็เมนูแกงใต้ เช่น แกงส้ม อยู่ภาคกลาง ก็นำมาเป็นผักจิ้มน้ำพริก และยังนำมาเผาเพื่อให้ได้รสชาติที่หอมแตกต่างไปอีกแบบหนึ่ง อยู่ทางภาคเหนือก็จะนำมาผัด และจิ้มน้ำพริกเช่นกัน บางท่านก็นำมาผัดแบบเมนูอาหารฝรั่งที่มีส่วนผสมของนมเนย เป็นต้น” เจ้าของบอก

คุณสุพัฒนา เป็นหนึ่งในเกษตรกรที่นำอ้อยไข่ไปปลูกลงแปลง จนเป็นที่ฮือฮาในตอนนี้ เพราะจากการชิมรสชาติคล้ายกะหล่ำดอก แต่ให้ความหวานกว่า ซึ่งชาวอินโดนีเซียและมาเลเซียปลูกมานานแล้ว ของเขามีขายตามแผงผักทั่วไป เป็นพืชผักที่หารับประทานง่ายแล้ว เม็ดเล็กๆ ของอ้อยไข่เหมือนขนมขี้หนูโบราณที่นำมาบีบให้แน่นเข้าด้วยกัน ทำให้เวลาเคี้ยวมีรสสัมผัสอีกแบบหนึ่ง

วิธีปลูก

ใช้ท่อนอ้อยไข่นำไปเพาะชำสักประมาณ 1 เดือน พอออกรากก็นำไปลงแปลงที่ทำแปลงแบบปลูกผักทั่วไป แต่คลุมด้วยฟางข้าว เพื่อเก็บความชื้นของดิน ให้มีการแตกหน่อใหม่อย่างรวดเร็ว ภายในแปลงปลูกห่างกัน 3 เมตร เผื่อการขยายการแตกกอ แต่ระยะห่างของแปลงกว้างประมาณ 2 เมตร เพื่อกันเป็นทางเดิน จะได้เก็บผลผลิตได้สะดวก

เนื่องจากอ้อยไข่แตกกอเร็ว แต่การตัดดอกแต่ละครั้งก็จะรอรุ่นต่อไป ใช้เวลาประมาณ 6 เดือน ถึงจะเก็บผลผลิตได้ ที่สวนจึงปลูกขยายแปลงหมุนเวียนทุกๆ 2 สัปดาห์ ก็จะปลูกแปลงใหม่หมุนเวียน จึงเหมาะสำหรับท่านที่มีพื้นที่จำกัดก็สามารถทำรายได้เสริมในครัวเรือนได้

ผลผลิต

ใน 1 ลำต้น จะให้ดอกอ้อยไข่ 1 ดอก กออ้อย 1 กอ จะมีต้นอ้อยไข่มากถึง 20-30 ลำ น้ำหนักประมาณ 100 กรัม ต่อ 1 ดอก หลังจากให้ดอกแล้วก็จะตัดออก แล้วก็จะแทงลำต้นใหม่ขึ้นมาอีก ถ้าต้นสมบูรณ์มากก็จะแตกแขนงเป็นลำอ้อยไข่ต้นใหม่ขึ้นมา ก็ยังคงให้ดอกอีก ใน 1 กอ ต่ำสุดจะเก็บได้ 30 ดอก ที่สวนแห่งนี้มีอยู่ 5 แปลง แปลงละ 10 กอ รวมทั้งหมด 50 กอ เฉลี่ยเก็บได้ครั้งละ 1,500 ดอก ราคาขายกิโลกรัมละ 200 บาท อ้อยไข่เป็นพืชที่ใหม่ ยังมีคนรู้จักไม่มากนัก แต่ก็มีคนรู้จักมากขึ้น ตอนนี้จึงไม่พอขาย…ผลผลิตส่วนใหญ่ลูกค้าสั่งซื้อทางเฟซบุ๊ก ส่วนใหญ่ลูกค้าจะโทร.สั่งซื้อทางออนไลน์และปากต่อปาก แต่ละรอบก็จะมีรายได้หลักหมื่นขึ้นไปถึงเกือบๆ สามหมื่น เป็นรายได้แบบมาโดยไม่รู้ตัว เพราะการปลูกนั้นง่าย การดูแลง่าย ในประเทศอินโดนีเซีย มาเลเซีย จะมีฝักอ้อยไข่ขายในแอปพลิเคชั่นหลายแอปเลยทีเดียว เช่น ลาซาด้า และชอปปี้ เป็นต้น

โรคและแมลง

ถ้าปลูกเพียงเล็กน้อยหรือปลูกเป็นพืชผักสวนครัว เรื่องโรคและแมลงนั้นไม่ค่อยมีให้เห็น แต่ถ้าเกิดการระบาดก็ให้ตัดทิ้งในส่วนที่ระบาด แต่ถ้าปลูกเป็นพืชเศรษฐกิจนั้น ศัตรูพืชชนิดนี้ก็จะคล้ายๆ กับการปลูกอ้อย ปลูกข้าวโพด ก็ต้องมีวิธีเบื้องต้น ดังนี้

1. 1. หมั่นตรวจแปลง ขุดและทำลายต้นที่เป็นโรค
2. 2. ไม่ควรใช้ท่อนพันธุ์จากแหล่งที่มีโรคระบาด
3. 3. ดูแลเรื่องน้ำในช่วงหน้าแล้ง
4. 4. การบำรุงอ้อยไข่ให้เจริญเติบโตอย่างดีไม่ให้เกิดสภาพความเครียด เช่น มีการให้น้ำ เมื่อจำเป็น มีการปรับปรุงดินโดยการไถกลบใบอ้อยไข่หรือปลูกพืชปุ๋ยสดเมื่อแปลงว่างก่อนการปลูกอ้อยไข่ใหม่

โรคที่รบกวน เช่น โรคกอตะไคร้…สาเหตุจากเชื้อไฟโตพลาสมา (green grassy shoot phytoplasma)

ลักษณะอาการ อ้อยไข่ที่เป็นโรคนี้จะแตกกอมาก ลำต้นเป็นฝอยคล้ายกอตะไคร้ ใบก็จะหดเรียวเล็ก แคระแกร็น  และตายลงในที่สุด เกิดจากภาวะแล้งจัดและขาดน้ำเป็นเวลานาน  ถ้าระบาดก็ขุดทิ้งไป และบำรุงดินด้วยปุ๋ยพืชสด หรือปุ๋ยคอก ไม่ควรใช้ท่อนพันธุ์ที่เป็นโรคนี้กลับไปปลูกอีก

โรคใบขีดแดง (โรคยอดเน่า) …สาเหตุเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Acidovoracavenae subsp. Avenae ลักษณะอาการใบมีเส้นสีแดงเป็นขีดตามความยาวของใบ บางครั้งต่อกันเป็นปื้น เมื่อรุนแรงทำให้มีอาการยอดเน่า ดึงยอดออกได้ง่าย มีกลิ่นเหม็นภายในลำต้นถึงยอด แก้ไขโดยทำลายต้นที่เป็นโรคทิ้ง ระบายน้ำออกจากแปลง งดปุ๋ยไนโตรเจนจนกว่าต้นจะฟื้น หรือพ่นสารป้องกันและกำจัดศัตรูพืชคอปเปอร์ออกซีคลอไรด์

หนอนและแมลง

หนอนกอลายจุดเล็ก…เป็นแมลงศัตรูอ้อยที่สำคัญที่สุด เข้าทำลายอ้อยไข่ให้เสียหายได้มาก และยากต่อการป้องกันกำจัด การเข้าทำลายในระยะแรกจะเห็นได้ยาก จะทราบต่อมาเมื่ออ้อยไข่ถูกทำลายไปแล้ว หนอนเจาะเข้าทำลายทั้งหน่อ ส่วนยอดและลำต้นอ้อยไข่ขณะที่อ้อยยังเป็นหน่อ หนอนจะเจาะเข้าไปตรงส่วนโคนระดับติดดิน  เข้าไปกัดกินส่วนที่กำลังเจริญเติบโต ทำให้แคระแกร็น และหยุดการเจริญเติบโต

การป้องกันกำจัด หมั่นตรวจแปลง ถ้าพบต้นที่เป็นโรคก็ตัดและทำลาย ไม่ควรใช้ท่อนพันธุ์จากแหล่งที่มีโรคระบาด

สนใจติดต่อสอบถามได้ที่ คุณสุพัฒนา นิรังกูล 199/7 หมู่ที่ 6 ตำบลทับกวาง อำเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี…เบอร์โทร. 080-661-8899