| ที่มา | สมุนไพรอภัยภูเบศร |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ชื่อวิทย์ Hyptis suaveolens (L.) Poit. ชื่อวงศ์ LAMIACEAE
ชื่ออื่นๆ แมงลักป่า กะเพราป่า อีตู่นา Chinese Mint. Mint Weed, Pignut, Wild Spikenard
ลักษณะทั่วไป
แมงลักคา เป็นไม้ล้มลุก ตระกูลเดียวกับกะเพรา สะระแหน่ อายุปีเดียว มีกลิ่นหอม ลำต้นและกิ่งเป็นสี่เหลี่ยม มีขนทั่วลำตัว ลักษณะเป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่หรือรูปสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด ปลายใบแหลม ฐานใบมน ขอบใบหยักมนหรือหยักซี่ฟันเลื่อย ผิวใบมีขนทั้งสองด้าน ช่อดอกแบบช่อกระจุก ดอกย่อยแบบรูปปากเปิด กลีบเลี้ยงสีเขียว กลีบดอกสีม่วง พบได้ตามที่รกร้างทั่วไป เป็นพืชคนละชนิดกับแมงลักที่ใช้รับประทานเป็นอาหารพบทั่วไปในไทย แมงลักคาใช้เป็นอาหารได้ ยอดอ่อนแมงลักคาใช้เป็นผักแกล้มได้เช่นเดียวกับแมงลัก แต่กลิ่นฉุนกว่า เมล็ดพวกนี้ทานได้คล้ายเมล็ดแมงลัก
เมล็ดแมงลักคานำมาแช่น้ำแล้วจะพองออกเป็นวุ้นเช่นเดียวกับเมล็ดแมงลัก ใช้เป็นอาหารสุขภาพ ผสมน้ำผลไม้ หรือน้ำหวาน เป็นอาหารหวาน
การขยายพันธุ์
ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด
แมงลักคา ยากันยุงฤทธิ์แรงที่ปลอดภัย
แมงลักคา เป็นวัชพืชที่มีคุณสมบัติในการช่วยป้องกันและกำจัดแมลงและกันยุง จัดว่าเป็นสมุนไพรไล่แมลงกันยุงที่มีฤทธิ์แรงมาก มีความปลอดภัยสูงกว่ายากันยุงที่เน้นสารเคมีที่มีฤทธิ์แรงพอๆ กัน เช่น DEET มีการศึกษาวิจัยพบว่า 10% ของน้ำมันหอมระเหยของแมงลักคา มีฤทธิ์กันยุงได้ 5 ชั่วโมง เท่ากับ 23.8% DEET แต่มีความเป็นมิตรทั้งต่อคนและต่อสิ่งแวดล้อม โดยสามารถนำส่วนที่อยู่เหนือดินมาสกัดเป็นน้ำมันหอมระเหย นอกเหนือจากการใช้เป็นยากันยุงแล้ว ยังเหมาะกับการนำไปใช้กับพืชผลทางการเกษตรแทนการใช้สารเคมี เพื่อป้องกันและกำจัดเพลี้ยอ่อนในพริก หนอนห่อใบมะม่วง อย่างได้ผลและไม่ทำลายสภาพแวดล้อม อีกทั้งน้ำมันหอมระเหยจากดอก ใบ และต้น ยับยั้งเชื้อราก่อโรคหลายชนิด รวมทั้งเป็นพิษต่อเซลล์ในหลอดทดลอง ยับยั้งเนื้องอก ลดน้ำตาลในเลือด ลดความดันโลหิต ทำให้หลอดเลือดคลายตัว ฆ่าตัวอ่อนแมลง ป้องกันแมลง กำจัดเพลี้ยอ่อน และหนอนห่อใบ ในส่วนของสูตรยา
ตำรับยา
ยาช่วยทำให้เจริญอาหาร ราก ใช้ต้มกับน้ำดื่ม
ยาแก้โรคผิวหนัง ทั้งต้นและใบ ใช้ตำพอกบริเวณที่เป็น
ยาแก้ผดผื่น ทั้งต้นสด ต้มอาบแก้ผดผื่นคัน ผื่นแพ้
ยาช่วยให้เจริญอาหาร ใช้ส่วนรากต้มดื่ม
ยาแก้ท้องอืด แก้ไข้ (จากไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่) ใช้ทั้งต้น ต้มดื่ม
การใช้กันยุงและไล่ไรไก่
ยากันยุง นำกิ่งของแมงลักคามาทุบวางไว้ใต้โต๊ะ หรือใต้เก้าอี้ ใช้ป้องกันยุงกัดได้
ยากันยุง เผาทิ้งไว้ในห้อง รมควัน กลิ่นจะค้างอยู่ กันยุงได้
ยากันยุง ตำ ขยี้ใบ เอาน้ำทาตัวกันยุงกัด
ยาไล่ไรไก่ กิ่งและใบ นำมาทุบวางไว้ในเล้าไก่
เผยแพร่ครั้งแรกบนระบบออนไลน์ เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน 2563
