ที่มา	พืชพื้นบ้าน เป็นทั้งอาหารและยา
ผู้เขียน	อดุลย์ศักดิ์ ไชยราช
เผยแพร่	วันจันทร์ที่ 11 เมษายน พ.ศ.2565

ตอนเด็กๆ เคยได้ยิน ได้เห็น เคยฟังเรื่องบอกเล่าจากผู้ใหญ่หลายคน เรื่องเกี่ยวกับปัญหาสุขภาพร่างกายของตนเอง และของคนข้างเคียง ทั้งเรื่องเจ็บไข้ได้ป่วย เรื่องอุบัติเหตุเกิดการบาดเจ็บ เรื่องความบกพร่อง ไม่สมประกอบของส่วนต่างๆ ของร่างกาย เช่น มีไฝมีหูดขึ้นตามผิวหนัง ตาฝ้าตาฟาง ตาเหล่ ขาเป๋ แขนง่อย ฟันหลอ ปากเบี้ยว ฟันเหยิน พุงยื่น หลังโก่ง หลายอย่างที่เรียกว่า ขี้เหร่อัปลักษณ์ รวมทั้ง ผมบาง หัวเถิก หัวล้าน ก็เป็นเรื่องที่นำมาถกกันในวงเหล้า และเป็นสื่อให้เกิดการทะเลาะวิวาท มีบางคนตั้งตนเป็นหมอ บอกรู้วิธีแก้ไข จัดการความอัปลักษณ์ให้เป็นความหล่อเท่เก๋สวย แนะนำให้ใช้ผัก ไม้ ใบหญ้า มาเป็นเครื่องแก้ จะทำให้เป็นได้สมใจตามที่อยากเป็น

 

การใช้ “ดอกอัญชัน” พืชข้างรั้วมาช่วยแก้ปัญหาคนหัวล้าน ก็เป็นเรื่องเด่นเย็นนี้ที่วงเหล้าบอก ว่าให้เอาดอกสีม่วง มาขยี้ทาหัวตรงที่ผมบาง หรือไม่มีผม ทาบ่อยๆ ทุกวันก่อนนอน สมัยก่อนเขาขยำดอกอัญชันทาหัวเด็ก ทำให้เด็กผมขึ้นหนา บ้างก็เอามาทาคิ้ว เพื่อให้คิ้วดำหนา ทาเพิ่มขนแขน ขนขา ขนหน้าอก เขาว่าเป็นยาปลูกผม ปลูกขน ได้ผลดีด้วย ได้หล่อสวยตามที่ต้องการ ท่านผู้อ่านหลายท่านจะนำไปลองกันหรือไม่ ก็ขึ้นกับสถานะศีรษะของท่าน ว่าเริ่มมีอาการเถิกผมบาง เรียกร้องหายาอัญชันกันหรือยัง? ถ้ายัง ก็ยังไม่ต้องลองอย่าเพิ่งหาทำ รอไปอีกสักระยะ คงได้ลองยาถ้าตั้งใจ

“อัญชัน” เป็นไม้เถาที่พบเห็นข้างรั้ว ประจำช่วงปลายฝนต้นหนาว เจริญงอกงามได้ดี ทนทานต่อสภาพแวดล้อม เป็นพืชที่มีต้นกำเนิดจากอเมริกาใต้ ในชื่อ Butterfly Pea เป็นพืชตระกูลถั่ว FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE ชื่อวิทยาศาสตร์ Clitoria Ternatea L.ชื่อเรียกอย่างอื่น เช่น เอื้องชัน เอิงชัน แดงชัน อับจัน เป็นต้น ต้นเป็นเถาเล็กๆ เลื้อยขึ้นตามกิ่งไม้ พุ่มไม้ ต้นใบมีขนอ่อนนุ่มคลุมทั่วไป เถาเลื้อยยาวได้ถึง 10 เมตร โดยใช้ปลายยอด เกี่ยวพันวัสดุต่างๆ เถาอ่อนสีเขียว เมื่อแก่จะสีน้ำตาล ใบ เป็นแบบใบประกอบ รูปรีแกมไข่ ปลายใบแหลม ฐานใบมน ขนาด 1-3 เซนติเมตร แตกเป็นใบย่อย 5-7 ใบ ดอก เป็นแบบดอกเดี่ยว ออกตามซอกใบ มีทั้งแบบกลีบชั้นเดียว และแบบกลีบซ้อน มีหลายสี ม่วงอมน้ำเงิน ม่วง คราม ฟ้า ชมพู ขาว ทุกดอกตรงกลางมีสีเหลือง เมื่อผสมเกสร ติดผลเป็นฝักคล้ายฝักถั่วแปบ แบน สีเขียว ถึงน้ำตาลแก่ มีเมล็ดสีเขียว ดำเมื่อแก่

 

เป็นพืชที่ถือว่าเป็นสมุนไพร ใช้เป็นผักกินได้ นิยมใช้เป็นสีธรรมชาติ ทำขนมไทยให้สีม่วงครามจากดอกอัญชันที่ดี และสีสวย นิยมนำมาทำเป็นส่วนผสมของเครื่องดื่ม เครื่องดื่มสมุนไพร เครื่องสำอาง นำมาประกอบอาหารได้หลายอย่าง แต่นิยมนำมาทำขนมไทยมากกว่า โดยคั้นเอาน้ำมาผสมแป้งทำขนมชั้น ขนมบัวลอย ขนมทับทิมกรอบ ขนมเรไร ขนมน้ำดอกไม้ ขนมขี้หนู ข้าวเหนียวตัด หุงข้าวทำเป็นข้าวอัญชัน สีสวยน่ากิน ข้าวยำปักษ์ใต้ ทำเครื่องดื่มสมุนไพร น้ำอัญชันมะนาว นมอัญชัน ชาอัญชัน ไอศกรีม ใช้เป็นผัก เช่น ผักลวกจิ้มน้ำพริก อัญชันชุบแป้งทอด ไข่เจียวอัญชัน ไม่ว่าจะนำมาบริโภคในลักษณะไหน อัญชัน มีสารอาหารที่ทรงพลังอยู่หลายตัว โดยเฉพาะตัวที่มีชื่อว่า “แอนโธไซยานิน” เรียกสาร “รงควัตถุ” สารกำเนิดสี มีประโยชน์นับร้อยคุณค่า

สรรพคุณทางยาของอัญชัน นำมาบอกกล่าวพอให้รู้ และเกิดความต้องการแสวงหามาใช้ประโยชน์ ดอกอัญชันเป็นยาแก้ตาฝ้า ตาฟาง บำรุงสายตา ป้องกันแสงจ้า แก้ตาเสื่อมจากโรคเบาหวาน แก้ต้อหิน ต้อกระจก แก้ผมร่วง เป็นยาปลูกผม ปลูกขน ลดผมขาวเพิ่มผมดกดำ แก้ปวดเมื่อย ปวดท้อง อาหารเป็นพิษ ต้านอนุมูลอิสระ ลดการเสี่ยงมะเร็ง ลดการเสี่ยงโรคหัวใจ ลดน้ำตาลในเส้นเลือด ช่วยระบบเลือดไหลเวียน สลายลิ่มเลือด ลดหลอดเลือดอุดตัน ป้องกันอาการเหน็บชานิ้วมือนิ้วเท้า เพิ่มภูมิต้านทานให้ร่างกาย เพิ่มพลังงาน แก้คลื่นเหียนอาเจียน บำรุงสมอง แก้ความจำเสื่อม ดูแลผิวพรรณให้เปล่งปลั่ง ลดริ้วรอยบนใบหน้า และผิวหนัง ชะลอแก่ ราก ต้น ดอก ช่วยแก้ปวดฟัน ท้องผูก ปัสสาวะขัด แก้โรคหอบหืด ใบขับปัสสาวะ เมล็ดแก้ท้องผูก อัญชันทั้ง 5 ส่วน ต้มกิน ช่วยคลายเครียด ลดปัญหาการนอนไม่หลับ ช่วยให้นอนหลับฝันดี ราตรีสวัสดิ์ รักนะจุ๊บๆ

ต้นดอกอัญชัน ถือเป็นไม้มงคล สำหรับผู้ที่เกิดวันศุกร์ เป็นการเสริมให้เกิดความสำเร็จในการดำเนินชีวิต คนเกิดวันศุกร์ ให้ปลูกพืชมงคลที่บ้านอาศัย ร่วมกับกุหลาบ เข็ม โป๊ยเซียน ในปัจจุบันมีการพัฒนาเอาสรรพคุณที่ดีเด่นของอัญชัน มาประกอบเป็นผลิตภัณฑ์ และเครื่องสำอางหลายชนิด เช่น ยาปลูกผม ยาย้อมผม แชมพูสระผม ครีมนวดผม สีผสมอาหาร น้ำยาย้อมผ้า โลชั่นบำรุงผิว โลชั่นกันแดด แต่การใช้อัญชัน ก็มีข้อควรระวัง ห้ามผู้ที่ป่วยเป็นโรคโลหิตจาง ป่วยเป็นโรคความดันสูง ความดันต่ำ ผู้ที่มีอาการแพ้เกสรดอกไม้ ผู้ป่วยที่กินยาการแข็งตัวของเลือด และอย่ารับประทานอัญชันสด ฝัก เมล็ด ยอดใบที่มียางสีขาวเป็นพิษอันตรายกับร่างกายนะจะบอก