เผยแพร่	วันจันทร์ที่ 22 เมษายน พ.ศ.2567

ประเทศไทยถือเป็นแหล่งพันธุ์ส้มโอที่มีมากที่สุด และมีคุณภาพมากที่สุดในโลก จนกลายเป็นหนึ่งในพืชเศรษฐกิจของไทยที่มีมูลค่าการส่งออกเป็นอันดับต้นๆ อีกด้วย วันนี้เทคโนโลยีชาวบ้านรวมสายพันธุ์ส้มโอ ที่นิยมปลูกในไทยมาฝากแฟนเพจ จะมีสายพันธุ์ไหนบ้างตามมาดูกันเลย

ส้มโอเป็นไม้ผลยืนต้นขนาดกลาง มีหนามตามกิ่งใหญ่ ใบเป็นใบเดี่ยว ที่ผิวใบมีต่อมน้ำมัน ดอกสีครีมออกเป็นกระจุกหรือเดี่ยว ผลขนาดใหญ่ มีรูปทรงกลมแป้น มีเปลือกหนา ผลอ่อนเปลือกสีเขียว เมื่อแก่จัดเปลี่ยนเป็นสีเขียวอมเหลือง ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางผล 14-18 เซนติเมตร มีต่อมน้ำมันทั่วผิวเปลือก เปลือกด้านในสีขาวหนา หุ้มส่วนที่เป็นเนื้อ ข้างในผลเเบ่งเป็นกลีบๆ คั่นด้วยเยื่อบางสีขาว เนื้อส้มโอมี ลักษณะเป็นถุงน้ำ รูปทรงคล้ายกุ้งฝอย จึงเรียกว่า “ตัวกุ้ง” น้ำในตัวกุ้งมีสีใสออก ครีมเหลืองอ่อน สีชมพูหรือสีแดงแล้วแต่พันธุ์ รสหวานหรือหวานอมเปรี้ยว เมล็ดส้มโอรูปร่างรี สีขาวนวล

ส้มโอพันธุ์ทองดี

ต้นขนาดกลาง สูง 6-8 เมตร ทรงพุ่มกว้าง 5-6 เมตร กิ่งปกคลุมด้วยขนสั้นๆ มีหนามสั้น ใบใหญ่เป็นมัน หนา มีส่วนของแผ่นใบและส่วนของหูใบ ใบแก่สีเขียวเข้ม เส้นใบนูนเห็นเด่นชัด ดอกออกที่ปลายกิ่งบริเวณซอกใบ จำนวน 10-20 ดอก ดอกมีขนาดใหญ่ เป็นดอกสมบูรณ์เพศ ก้านดอกยาว กลีบดอกสีขาว เมื่อดอกบานมีกลิ่นหอม ผลิดอกมากระหว่างเดือนธันวาคมถึงกุมภาพันธ์ และพบอีกครั้งในเดือนมิถุนายน

ผลขนาดโตปานกลาง ทรงผลกลมแป้น ไม่มีจุก บริเวณขั้วมีจีบเล็กน้อย ปลายผลค่อนข้างตัด ผิวผลเรียบ สีเขียว มีขนอ่อนนุ่มเล็กน้อย น้ำหนักผล 940-1,060 กรัม ความสูงผล 12-14 เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลางผล 14-16 เซนติเมตร เปลือกผลค่อนข้างบาง สีของเปลือกในและผนังกลีบชมพูเรื่อๆ จำนวนกลีบ 14-16 กลีบ ตัวกุ้งเป็นสีชมพูอ่อน ลักษณะนิ่ม ฉ่ำน้ำกว่าพันธุ์อื่นๆ

มีรสหวาน มีจำนวนเมล็ดปานกลางถึงมากแต่ขนาดเล็ก เมล็ดสีขาวอมเหลือง แหล่งปลูกสำคัญคือ อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม

ส้มโอพันธุ์ขาวน้ำผึ้ง

กิ่งอ่อนมีขนสั้นๆ ปกคลุม หนามสั้นและมีน้อย ใบใหญ่เป็นมันหนา ค่อนข้างมน ใบมี 2 ส่วน คือ แผ่นใบและหูใบ ใบแก่มีสีเขียวเข้ม เส้นใบนูนเด่นชัด เริ่มให้ผลผลิตเมื่ออายุ 4 ปีหลังปลูก ดอกออกที่ปลายกิ่งบริเวณซอกใบ ออกเป็นช่อจำนวน 10-20 ดอก เป็นดอกสมบูรณ์เพศ ก้านดอกสีขาว เมื่อดอกบานมีกลิ่นหอม ออกผลตลอดปี

แต่เก็บเกี่ยวได้มากในช่วงเดือนสิงหาคมถึงกันยายน ผลกลมค่อนข้างสูง ขนาดปานกลาง เส้นผ่าศูนย์กลางผลประมาณ 17 เซนติเมตร มีจุกแต่เห็นไม่ชัดเจน ผิวผลเรียบ ก้นผลเรียบ ผิวผลสีเขียว สีของเปลือกในและผนังกลีบสีขาว เนื้อผลมี 13-15 กลีบ ตัวกุ้งเหลืองอ่อนหรือคล้ายน้ำผึ้งถึงชมพูเรื่อๆ ตัวกุ้งใหญ่กว่าพันธุ์ขาวทองดี เบียดกันแน่น เนื้อแห้ง กรอบ มีน้ำมากแต่เนื้อไม่แฉะ เนื้อแกะออกง่าย

รสชาติหวานอมเปรี้ยว มีกลิ่นหอม เมล็ดใหญ่แต่มีน้อย ถ้าเป็นช่วงนอกฤดูจะไม่มีเมล็ด เมล็ดสีขาวออกเหลือง ตั้งแต่ออกดอกจนถึงเก็บเกี่ยวใช้เวลาประมาณ 7-8 เดือน แหล่งปลูกสำคัญ คือ อำเภอสามพรานและอำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม

ส้มโอทับทิมสยาม

ลักษณะใบค่อนข้างกว้าง ปลายใบแหลม ใต้ใบมีขนอ่อนนุ่ม ทรงผลกลมมีจุกคล้ายหลอดไฟ ก้นผลป้านเว้าเล็กน้อย ผลโตขนาดเส้นรอบวงประมาณ 18-25 เซนติเมตร ผิวผลเรียบ มีสีเขียวนวลอมเหลืองเป็นมัน ผิวผลมีขนอ่อนนุ่มคล้ายกำมะหยี่ปกคลุมทั่วทั้งผล เมื่อจับเบาๆ จะรู้สึกผิวเปลือกนุ่ม เปลืองบาง เนื้อสีชมพูเข้มถึงแดงคล้ายทับทิม รสชาติหวานและหอมนุ่ม ไม่เหม็นเขียว ผิวผลนิ่มดั่งกำมะหยี่

คุณภาพส้มโอทับทิมสยามเกิดจากสภาพพื้นที่ปลูกที่อำเภอปากพนังที่มีคุณภาพดินดีมาก เป็นดินที่เกิดจากการสะสมธาตุอาหารในทะเลทับถมกันเป็นพันปี คุณภาพน้ำกร่อย น้ำทะเลขึ้นถึง จึงทำให้รสชาติ สีเนื้อผล มีกลิ่นหอม เป็นจุดเด่นของความอร่อยเป็นที่ถูกใจของลูกค้า

ส้มโอพันธุ์ขาวแตงกวา หรือส้มโอชัยนาท เป็นพันธุ์ส้มโอที่มีรสชาติดีที่สุดของจังหวัดชัยนาท

ออกผลตลอดปี เก็บเกี่ยวได้มากในช่วงเดือน สิงหาคมถึงกันยายน ผลขนาดโตปานกลาง น้ำหนัก 800-1,600 กรัม สูง 12-16 เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลางผล 14-16 เซนติเมตร ทรงผลกลมแป้น ไม่มีจุก ก้นผลป้านจนถึงเว้าเล็กน้อย ผิวเรียบ มีต่อมน้ำมันละเอียด ผิวสีเขียว เปลือกมีความหนาปานกลาง ตัวกุ้งนิ่มมีสีขาวอมเหลือง เบียดกันค่อนข้างแน่น

รสหวานอมเปรี้ยวเล็กน้อย เนื้อแห้งไม่แฉะน้ำ แกะเนื้อออกได้ง่าย หวานอมเปรี้ยวเล็กน้อย มีเมล็ดน้อย สีขาวอมเหลือง อายุตั้งแต่ ออกดอกถึงเก็บเกี่ยวได้ประมาณ 7-8 เดือน เหมาะสำหรับรับประทานสด เป็นที่ต้องการของตลาดมาก แหล่งปลูกสำคัญคือ อำเภอสรรคบุรี อำเภอวัดสิงห์ และอำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท นครสวรรค์ และอุทัยธานี

ส้มโอพันธุ์ขาวใหญ่

ขนาดผลใหญ่ น้ำหนักผล 1.2-2.3 กิโลกรัม ทรงผลกลมสูง เส้นผ่าศูนย์กลางผล 14-18 เซนติเมตร ผลแก่สีเขียวเข้มอมเหลือง ต่อมน้ำมันละเอียด เปลือกหนาปานกลาง จำนวนกลีบ 12-16 กลีบต่อผล ผนังกลีบสีขาว ตัวกุ้งสีขาวอมเหลือง ตัวกุ้งมีขนาดใหญ่ เกาะตัวกันแน่นไม่หลุดร่วงง่าย เนื้อแห้งกว่าพันธุ์ทองดี

รสหวาน อมเปรี้ยวเล็กน้อย มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว เป็นพันธุ์ที่นิยมปลูกกันในปัจจุบันเช่นเดียวกัน ปลูกมากที่จังหวัดสมุทรสงคราม และจังหวัดนครปฐม

ส้มโอพันธุ์ท่าข่อย

เป็นพันธุ์พื้นเมืองที่ขึ้นชื่อด้านคุณภาพที่สุดในภาคเหนือ ส้มโอพันธุ์นี้มีรสหวาน และเปรี้ยวฉ่ำน้ำผสมกัน เนื้อกุ้งนิ่มละเอียดแน่น สีส้มอมชมพูอ่อน  มีเมล็ดขนาดเล็กมาก หรือบางลูกไม่มีเมล็ดเลย เป็นสายพันธุ์ท้องถิ่นที่ถูกบันทึกอยู่ในคำขวัญ จังหวัดพิจิตร คือ เมืองชาละวัน แข่งขันเรือยาว ข้าวเจ้าอร่อย ส้มท่าข่อยรสเด็ด หลวงพ่อเพชรรวมใจ บึงสีไฟลือเลื่อง ยอดพระเครื่องหลวงพ่อเงิน หากใครได้ลิ้มลอง รับรองต้องติดใจ

คุณภาพด้านรสชาติและกิ่งพันธุ์ของ “ส้มโอท่าข่อย” ทำให้จังหวัดพิจิตรกลายเป็นแหล่งผลิตส้มโอที่สำคัญและมีชื่อเสียงมากที่สุดในเขตภาคเหนือ โดยจะให้ผลผลิตออกสู่ท้องตลาดในช่วงเดือนตุลาคม-เมษายนของทุกปี

พันธุ์และการขยายพันธุ์ 

ตอนกิ่ง เสียบกิ่ง ติดตา

วิธีการปลูก

ปลูกได้ทั่วทุกภาคในประเทศไทย นิยมขยายพันธุ์โดยการตอน ติดตา การปลูกเตรียมหลุมปลูกขนาด 50x50x50 เซนติเมตร รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยอินทรีย์ ใช้ระยะปลูก 6×6 ถึง 8×8 เมตร ช่วงติดดอกออกผลเดือนตุลาคมถึงธันวาคม ดอกออกมากเดือนธันวาคมถึงกุมภาพันธ์ ระยะออกดอกถึง เก็บเกี่ยวใช้เวลาประมาณ 7-8 เดือน

การดูแลรักษา

หลังปลูกประมาณ 3 ปี ส้มโอจะเริ่มให้ผลผลิต การดูแลรักษาควรใส่ปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยคอกอัตรา 10-20 กิโลกรัมต่อต้น ส่วนปุ๋ยเคมีควรใส่ปุ๋ยสูตร 25-7-7 หรือ 15-15-15, 46-0-0 สัดส่วน 1 : 1 ก่อนการออกดอก 1-2 เดือน ใส่ปุ๋ย 12-24-12 อัตรา 1 ใน 3 ของเส้นผ่าศูนย์กลางทรงพุ่ม (หน่วยเป็นกิโลกรัม)

โรคและแมลงศัตรูที่สำคัญ

โรคแคงเกอร์ เป็นแผลตกสะเก็ดบนใบจุดแผลค่อนข้างกลม มีวงแหวนสีเหลืองล้อมรอบ อาการบนกิ่งอ่อนเป็นแผลตกสะเก็ดขยายไปตามความยาวของกิ่งไม่มีวงแหวนสีเหลือง รูปร่างแผลไม่แน่นอน ป้องกันกำจัดโดยตัดแต่งใบและเผาทำลายกิ่งที่มีอาการ ถ้าพบอาการของโรคมากกว่า 10 เปอร์เซ็นต์ ของทรงพุ่มให้พ่นด้วยสารเคมีคอปเปอร์ออกซีคลอไรด์

โรคจุดดำ เกิดจุดแผลเล็กๆ สีน้ำตาล ลักษณะยุบตัวลง ขอบแผลสีน้ำตาลเข้มและพบจุดดำกลางแผล ป้องกันกำจัดโดยพ่นสารคอปเปอร์-ออกซีคลอไรด์ในระยะผลอายุ 1 วันถึง 4 เดือน

โรครากเน่าโคนเน่า ต้นทรุดโทรมแตกใบอ่อนน้อยเส้นกลางใบเหลืองซีด ใบเหี่ยวคล้ายอาการขาดน้ำ โคนต้นมีแผลสีเข้มฉ่ำน้ำ ป้องกันกำจัดโดยใช้ต้นตอที่ทนทานต่อโรครากเน่าโคนเน่า ถ้าพบอาการที่ลำต้นให้ถากเปลือกบริเวณที่เป็นแล้วทาแผลด้วยสารเคมี เช่น สารฟอสเอทธิลอลูมิเนียมหนอนชอนใบส้ม หนอนฝีดาษส้ม ป้องกันกำจัดโดยพ่นไซเพอร์เมทริน 3-4 ครั้ง ห่างกัน 10 วัน

การใช้ประโยชน์

ส้มโอมีวิตามินซีมาก ตามมาด้วยวิตามินเอ วิตามินบี1 วิตามินบี2 และน้ำในส้มโอยังมีน้ำตาล ประเภทย่อยสลายได้ทันทีเรียกว่า กลูโคส (glucose) ให้พลังงานกับร่างกายอย่างรวดเร็ว ส้มโอมีเส้นใยสูง ช่วยในการขับถ่ายและขับสารพิษ ถ้าใครมีอาการท้องอืด ก็ให้รับประทานส้มโอเป็นอาหารว่างได้เลย หากมีอาการครั่นเนื้อครั่นตัวรับประทานส้มโอให้มากๆ จะช่วยระบายความร้อน ผ่อนพิษไข้ที่อยู่ ในร่างกาย ช่วยป้องกันโรคหวัดและโรคเลือดออกตามไรฟัน

ขอบคุณข้อมูลจาก : สถาบันวิจัยพืชสวน