ที่มา	ไม้ดอกไม้ประดับ
ผู้เขียน	อภิวัฒน์ คำสิงห์
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2562

หากจะกล่าวถึง บอนไซ เชื่อว่าคนที่รักต้นไม้ทุกคนจะต้องหลงใหลกับมนต์เสน่ห์ของบอนไซ จนหลายคนพยายามเสาะแสวงหามาไว้ในครอบครองต้นแล้วต้นเล่า ซึ่งในปัจจุบัน บอนไซ ส่วนใหญ่ถูกนํามาตกแต่ง จัดวาง ในส่วนต่างฯ ของบ้าน ที่สถาปนิก และมัณฑนากรจะนิยมนํามาจัดตกแต่งวางไว้ที่ห้องนั่งเล่น หรือวางไว้ที่ระเบียง ในบ้านพักตากอากาศริมชายหาดสามารถเพิ่มเสน่ห์และเสริมฮวงจุ้ยให้กับบ้าน

บอน ไซ หรือ ไม้แคระ เป็นศิลปะในการปลูกต้นไม้โดยการย่อส่วนจากต้นไม้ขนาดใหญ่ มาปลูกในกระถาง และหมั่นดูแลตัดแต่งกิ่ง ใบ ซึ่งต้นไม้ที่นำมาอาจจะเป็นไม้ต้นตรง ไม้ต้นคู่ ไม้เอน ไม้กลุ่ม ฯลฯ แล้วแต่โครงสร้างของต้นไม้ที่ได้มา

ศูนย์บอนไซ สวนชัยพร ราชบุรี ซึ่งตั้งอยู่ที่ บ้านเลขที่ 188 หมู่ที่ 8 ตำบลเกาะพลับพลา อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี นับเป็นรังบอนไซที่ใหญ่ติดอันดับ 1 ใน 3 ของประเทศไทย มีทั้ง ตะโก ไทร โพธิ์ ชาฮกเกียน มะนาวเทศ มะขามเปรี้ยว เชอรี่แคระ ฯลฯ ปลูกเพาะขยายอยู่มากมายภายใต้การบริหารงานและการดูแลสวนของ คุณชัยพร ศิริธนโชติ

คุณชัยพร กล่าวว่า บอนไซ เป็นไม้ที่เลี้ยงดูไม่ยาก แต่ต้องใช้เวลานานในการดูแลและเลี้ยงตำแหน่ง (กิ่ง) ของลำต้นให้ได้รูปทรงที่สวยงาม ต้องคอยตัดแต่งกิ่งอยู่หลายปีกว่าจะนำออกมาจำหน่าย เบ็ดเสร็จแล้วจะใช้เวลาถึง 2 ปี ในการเลี้ยงให้เป็นไม้ที่เกือบจบ (ได้กิ่งและรูปทรงเกือบครบ) แต่บางครั้งบอนไซบางที่จะสร้างเป็นรูปร่าง มีตำแหน่งกิ่ง มีราก ก็สามารถนำออกมาจำหน่ายให้กับคนที่สนใจนำไปเลี้ยงต่อได้เช่นกัน

“บอนไซ เดิมจะเป็นทรงโบราณ คือ จะปลูกให้มีตำแหน่ง 1, 2 และ 3 (กิ่ง) แต่พอช่วงหลังๆ มา จะนิยมปล่อยเป็นรูปทรงธรรมชาติ เก็บไว้ทุกตำแหน่งที่เห็นว่าเหมาะสม ดูความถี่ ห่าง ดูช่วงจังหวะของใบที่นำมาทำเป็นบอนไซ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นไม้ที่มีใบถี่และเล็ก ซึ่งไม้แต่ละชนิดที่นำมาทำเป็นบอนไซ จะมีเทคนิควิธีการดูแลและการขยายพันธุ์แตกต่างกันออกไป แล้วแต่ลักษณะนิสัยของพืช บางตัวชอบแดด บางตัวไม่ชอบแดด บางตัวใบใหญ่ บางตัวใบเล็ก”

เพาะขยายพันธุ์

สร้างไม้ ราคาย่อมเยา

การขยายพันธุ์ สามารถทำได้ 3 วิธี ด้วยกัน ดังนี้

การปักชำ เลือกกิ่งที่มีความพร้อม ไม่แก่ ไม่อ่อนเกินไป ตัดมาชุบน้ำยาเร่งรากแล้วนำลงไปปักในดิน ตั้งไว้ในพื้นที่แดดรำไร ประมาณ 1 เดือน กิ่งก็จะติดราก

การตอน จะเหมือนการตอนต้นไม้ทั่วไปๆ โดยจะใช้ขุยมะพร้าวห่อหุ้มกิ่งตอนไว้ประมาณ 1 เดือน กิ่งก็จะเริ่มออกราก พร้อมนำมาปลูกลงดินตั้งไว้กลางแดด ซึ่งวิธีการนี้เราสามารถจัดตำแหน่งของรากได้ว่าจะให้อยู่แบบใด

การเพาะเมล็ด วิธีนี้ จะนำเมล็ดที่ผึงแดดไว้มาเพาะในถาด ที่มีขุยมะพร้าวแช่กับน้ำยาเร่งรากผสมกับทราย ปล่อยไว้ประมาณ 15 วัน เมล็ดก็จะงอกออกมา จากนั้นจะเลี้ยงไว้ประมาณ 1-2 เดือน ก่อนที่จะนำไปปลูกลงกระถางตั้งไว้กลางแดด เป็นวิธีการที่ต้องใช้เวลานานกว่าแบบอื่นๆ กว่าจะได้รูปทรงที่สวยงาม

ส่วนการปลูกและการดูแล เริ่มจากดินที่ใช้ปลูก จะต้องผสมใบก้ามปูและมะพร้าวสับ อัตราส่วน 3:2:1 ใส่มูลวัวเล็กน้อย ก่อนที่จะนำไปใส่กระถางปลูกที่มีความกว้าง ยาว และลึก ตามความเหมาะสมของต้นไม้

น้ำ จะให้ช่วงเช้า 1 รอบ ก็สามารถอยู่ได้ทั้งวัน นอกจากบางต้นที่ปลูกในกระถางที่บางครั้งก็จะให้ช่วงเย็นอีกรอบ แต่ไม่ต้องให้มากเท่ากับช่วงเช้า

ปุ๋ย จะให้มูลวัว สลับกับปุ๋ยชีวภาพ ประมาณ 1-2 เดือนครั้ง หากมีโรคและแมลงก็จะฉีดสารสกัดจากพืช (น้ำหมักชีวภาพ) 2 สัปดาห์ครั้ง

ส่วนเทคนิควิธีการปลูกเลี้ยงบอนไซให้สวย ต้นได้รูปทรง ใบเล็ก ควรเริ่มจากปลูกจนต้นได้รูปทรงตามที่ต้องการก่อน พอได้รูปทรงตามที่ต้องการแล้ว ต้นแข็งแรง เราก็จะเปลี่ยนกระถางโดยกระถางที่ใช้จะเล็กลงกว่าเดิม ลดปริมาณดินลง เพื่อเป็นการจำกัดอาหารของต้นไม้ ซึ่งการเปลี่ยนกระถางนั้น เราจะต้องตัดรากเก่าทิ้งบ้างเล็กน้อยก่อนที่จะนำไปปลูกให้มีรากใหม่ออกมาหาอาหาร ซึ่งวิธีการนี้จะทำให้ต้นไม้คงสภาพความสวยงามอยู่ตลอดเวลา