| ผู้เขียน | เมย์วิสาข์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ชื่อวิทยาศาสตร์ Artocarpuslakoocha Roxb.
ชื่อวงศ์ Moraceae
ชื่อสามัญ Lakoocha
ชื่ออื่นๆ ขนุนป่า กาแย ตาแปง ตาแป มะหาดใบใหญ่ หาด หาดหนุน
ข้อยเป็นหนุ่มอีสาน ร่างสูงใหญ่ ทรงพุ่มทึบ หนา ผิวเปลือกขรุขระ แล้วยังมียางไหลซึมออกมาติดเปลือกต้น ดอก เป็นช่อกลมเล็กๆ มีผล เพาะเมล็ดขยายพันธุ์ได้ กระจายตัวในป่าเต็งรัง ป่าดิบแล้ง และพื้นที่สูงกว่าระดับน้ำทะเล ได้ถึง 1,300 เมตร ทุกคนจึงรู้จักกันว่า เป็นพืชสมุนไพรยืนต้นที่มีเนื้อไม้แข็งแกร่งมาก
ชื่อของข้อยแปลกอยู่ที่หลายคนชอบเติมชื่อให้เป็นหนุ่มชาววัง ว่าเป็น “มะหาดเล็ก” เพราะมีอีกชื่อว่า มะหาดใบใหญ่ ทั้งๆ ที่ข้อยชื่อว่า “มะหาด” เฉยๆ แต่มีชื่อที่ข้อยชอบตัวเองมากคือ “หาดหนุน” ก็เลยนึกไปถึงอำเภอหาดใหญ่ แต่จริงๆ แล้ว ข้อยดังอยู่ที่จังหวัดกาฬสินธุ์ เมืองที่มีคำขวัญประจำจังหวัดมีความหมายทุกคำว่า “เมืองฟ้าแดดสงยาง โปงลางเลิศล้ำ วัฒนธรรมผู้ไท ผ้าไหมแพรวา ผาเสวยภูพาน มหาธารลำปาว ไดโนเสาร์สัตว์โลกล้านปี” และข้อยภูมิใจมากที่ได้เป็นต้นไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัดกาฬสินธุ์นี้
ก็ขอคุยอีกสักนิดว่า โปงลางก็ดัง ผ้าไหมแพรวาก็มีชื่อ เขื่อนลำปาวก็เป็นเขื่อนดินที่ยาวที่สุด มีพิพิธภัณฑ์สิรินธร เป็นที่เก็บฟอสซิลกระดูกไดโนเสาร์ แต่มีหน้าผาที่หนุ่มๆ กลัวมาก เรียกผารังแร้ง เพราะมี “เหวหำหด” อยู่ที่นั่น
ส่วนที่เรียก “ผาเสวย” นี่แหละที่ประทับใจอย่างยิ่ง เพราะหลายสิบปีมาแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระนางเจ้าฯ ได้เสด็จฯ ผ่าน และเสวยพระกระยาหารกลางวันที่นั่น
ข้อยดังมาจากนักวิจัยคณะเภสัชฯ จุฬาฯ ได้ลงข่าวในหนังสือพิมพ์ผู้จัดการออนไลน์ ฉบับวันที่ 5 ธันวาคม 2545 ศึกษาวิจัย “สมุนไพรช่วยให้ผิวขาวจากแก่นมะหาด” และยังมีบทความในวารสารเทคโนโลยีชาวบ้านฉบับเดือน พฤศจิกายน 2551 เผยแพร่ข้อมูลวิจัยต้นมะหาดด้านสมุนไพร พบว่าเนื้อไม้ลำต้นมะหาดนำไปสกัดสารช่วยลดฝ้า ทำให้หน้าขาวได้ เนื้อไม้และแก่น นำมาต้มเป็นสมุนไพรสกัดน้ำมันทาศีรษะทำให้ผมดกดำ หนา โดยมีการจดสิทธิบัตรเรียบร้อยแล้ว ปัจจุบัน ข้อยจึงมีชื่อคู่กับผลิตภัณฑ์ความงามทั้งครีมทาหน้า กันแดด โลชั่น สบู่ เซรั่ม และยังมีการวิจัยต่อเนื่องตลอดมา
แก่นมะหาด ที่มีอายุเกิน 5 ปี สับเป็นชิ้นเล็กๆ ต้มน้ำเคี่ยวให้เกิดฟอง แล้วตักฟองทิ้ง
กรองเอาชิ้นไม้ ทำให้แห้ง นำมาบดได้ผงสีเหลือง เรียกว่า “ปวกหาด” ผสมน้ำสุก บีบมะนาวดื่ม หรือละลายน้ำ ใช้ทาแก้ผดผื่น คัน ช่วยชุ่มผิวได้ดี
“ข้อยเป็นไม้เนื้อแข็ง ใช้ทำเสาเรือน หมอนรางรถไฟ ผืนระนาด ลูกโปงลาง ผลสุกก็กินแล้วเส้นผมดกดำได้ แต่…ก็ระวัง อย่าเอาไปกินที่หน้าผา ตรง “เหวหำหด” ระวังด้วยเด้อ!
