| เผยแพร่ |
|---|
ชื่อวิทยาศาสตร์ Litsea glutinosa (Lour) C.B.robinson.
ชื่ออื่นๆ ตังสีไพร (พิษณุโลก) หมี (อุดรธานี, ลำปาง) อีเหม็น (กาญจนบุรี, ราชบุรี) หมูทะลวง (จันทบุรี) หมูเหม็น (แพร่)
พี่เป็นคนอาภัพ แม้จะเป็นไม้ยืนต้นแต่ต้องผลัดใบ สูงได้ถึง 15 เมตร แต่ทรงพุ่มก็แน่นกลมทึบ ซ้ำลำต้นแก่ๆ ก็จะแตกเป็นร่องตื้นๆ ตามยาว ดีที่เปลือกต้นเป็นสีน้ำตาล เรื่องชื่อนี้แหละที่เป็นปมด้อยเหลือเกิน ใครได้ยินก็ตีความกันว่า ทั้งหมี ทั้งหมู คงไม่เข้าใกล้ เพราะมันเหม็น น้อยใจที่สุดก็คือเขาเรียกว่า “อีเหม็น” ดีนะที่ยังมีชื่อถูกใจหน่อย แถวๆ จันทบุรี เขาเรียกว่า “หมูทะลวง” ชื่อนี้แหละที่พอจะยืดอกได้ แต่ก็คุ้นชินกับชื่อสั้นๆ ว่า “ต้นหมี”
ที่พี่ว่าใบเป็นพุ่มทึบ ส่วนใหญ่ก็แน่นที่ปลายกิ่ง สีเขียวเข้มเป็นมัน ที่ท้องใบมีขนและก็มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว ทำไมทั้งหมู ทั้งหมี จึงบอกว่าเหม็น พี่เห็นคนชอบเด็ดใบต้นพี่หมีไปต้มเป็นยาขับปัสสาวะ และเอาใบสดขยี้ทาตัวรักษากลาก เกลื้อน ตำพอกรักษาฝี แก้ปวด ถอนพิษร้อน อย่างนี้แล้วยังบ่นว่าเหม็นได้อย่างไร นักวิชาการจัดพี่ไว้ในตำรับยาสมุนไพรไทย เพราะบางคนใช้ใบขยี้กับน้ำใช้สระผม พอกศีรษะฆ่าเหาได้ด้วย
อย่าคิดว่าได้ยินชื่อพี่แล้วจะน่ารังเกียจนะ เรื่องโรแมนติกพี่ก็มี คือ พี่จะมีดอกเป็นช่อตามซอกใบปลายกิ่ง ดอกย่อยเป็นสีเหลือง ก้านช่อยาวถึง 6 เซนติเมตร แล้วช่วงออกดอกก็ได้นาน ตั้งแต่กุมภาพันธ์ ถึง ตุลาคม เชียวนะ
ที่พี่ว่าอยู่ในตำรายาไทย เพราะเขาใช้รากเป็นยาแก้ไข้ ออกฝี เครือต้มเป็นยาบำรุงแก้ท้องอืด ผสมกับเปลือกต้นเป็นยาแก้บิด ปวดมดลูกได้ หรือฝนทาแก้พิษแมลง และชื่อพี่ก็เด่นดังในตำรายาพื้นบ้านอำนาจเจริญ เพราะนิยมใช้รักษาอาการปวด เด่นที่สุดคือใช้ใบเป็นสีย้อมผ้าให้สีเขียวสด
ลืมบอกว่า ผลดิบนี่ให้น้ำมันเป็นยาทา ถู นวด แก้ปวด ผลสุกก็กินได้ อ้อ! พี่นึกออกแล้วที่หาว่าพี่กลิ่นเหม็นเพราะผลสดรูปทรงกลมผิวเรียบมันนี้แหละที่มี “กลิ่นเหม็น” ที่ผลอ่อนสีเขียวสุกแล้วสีจะม่วงเข้ม ภายในผลจะมี 1 เมล็ด แข็งๆ ช่อหนึ่งมี 2-3 ผล จุดนี้เองที่เรียกชื่อกัน ทำให้ “สังคมรังเกียจ…ไปด้าย!”
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อวันอังคารที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2559
