ที่มา	ภูมิปัญญาชาวบ้าน
ผู้เขียน	ชำนาญ ทองเกียรติกุล
เผยแพร่	วันจันทร์ที่ 19 พฤศจิกายน พ.ศ.2561

ขึ้นชื่อว่า เกลือ ย่อมรู้ว่ามีรสเค็มและมีคุณสมบัติหลากหลาย ทั้งวงการเกษตรก็นำมาผสมเป็นปุ๋ย เสริมสวยและสมุนไพรนำมาเป็นส่วนผสมในตัวยา และที่รู้กันอยู่ผสมในอาหารทั้งคาวและหวานใช้เกลือเป็นตัวช่วยเพิ่มความเข้มของรสชาติอาหาร

อาจารย์วาริณี ศรีวุฒิ อาจารย์วิทยาลัยเทคนิคน่าน จังหวัดน่าน อาจารย์การตลาดที่ถ่ายทอดวิชาการตลาดให้กับนักศึกษาในวิทยาลัยเทคนิคน่าน กลุ่มแม่บ้าน และกลุ่มชุมชน พร้อมกับสาธิตการผลิตสินค้าในท้องถิ่นอยู่หลายต่อหลายชนิด เพื่อผลักดันให้เป็นสินค้าชุมชน และชนิดหนึ่งที่นำมาเป็นสินค้าท้องถิ่นก็คือ “เกลือ” จับมาปรับปรุงแต่งเติมเป็นสินค้าสมุนไพรความงามเกลือสปาขัดผิวพรรณ

เหตุที่เลือกเกลือ

เหตุที่เลือกเกลือนั้น เนื่องจากจังหวัดน่านเป็นหนึ่งในล้านนาตะวันออก มีสิ่งหนึ่งที่จังหวัดล้านนาอื่นไม่มีคือ เกลือ จากบ่อลึก

บนภูเขาที่สูงชันของจังหวัดน่าน มีประวัติศาสตร์อันเก่าแก่ยาวนาน พระยาติโลกราชแห่งเชียงใหม่เคยยกทัพมาตีน่าน มุ่งหวังครอบครองบ่อเกลือ ถือเป็นยุทธปัจจัยสำคัญสมัยนั้น

ทางวิทยาลัยตั้งใจเลือกใช้ เกลือ ซึ่งเป็นวัตถุดิบในท้องถิ่นมาเป็นกรณีศึกษา เพื่อลดต้นทุนการผลิต และคาดหวังให้เกิดการจ้างงานและสร้างรายได้ในท้องถิ่น โดยนำเกลือมาแปรรูปเป็นเกลือขัดผิว หรือเกลือสมุนไพรที่ใช้ในสปา

มีความรู้ด้านสมุนไพร

ประจวบกับศึกษาเรื่องสมุนไพรไทยจากปู่และย่าเคยอยู่ในคุ้มเจ้าสมัยโบราณล้านนา ที่มีวิธีการประเทืองผิวด้วยสมุนไพรที่หลากหลาย เริ่มศึกษาเพิ่มเติมอย่างจริงจังจนได้สูตรเฉพาะตัวออกมา

ทางสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดน่านให้การสนับสนุนเข้าร่วมโครงการพัฒนาผู้ผลิต ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรซึ่งรับผิดชอบโครงการ โดยคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เป็นผู้ให้การอบรม

ประโยชน์ของเกลือ

เกลือ เกิดจากการรวมตัวทางเคมีของแร่ธาตุโซเดียม ที่มีคุณสมบัติเกี่ยวข้องกับระบบไหลเวียนของโลหิตและการขจัดเซลล์เสื่อมสภาพ คุณสมบัติตัวนี้เองมีประโยชน์ต่อการรักษาผิว

นอกจากขัดตัวแล้ว บางคนใช้เกลือดับกลิ่นตัว กลิ่นเท้า และกลิ่นอับอันไม่พึงประสงค์ เพราะเกลือมีตัวสมุนไพรที่ผสมเข้าไปเป็นตัวช่วย ว่านนางคำ ขมิ้นชัน ฯลฯ เป็นการสืบทอดความรู้ด้านสมุนไพรล้านนาของบรรพบุรุษปู่กับย่าที่ถ่ายทอดให้รุ่นลูกรุ่นหลานนำมาใช้ จึงใช้ชื่อ เกลือขัดผิวสมุนไพรเจ้านาง

ผ่อนคลายอาการเมื่อยล้าที่เท้า

ผสมเกลือประมาณ 1-2 ช้อนโต๊ะ เกลือสำหรับผ่อนคลายเท้าจะใช้เม็ดใหญ่ผสมสมุนไพรแล้วใส่ลงในน้ำอุ่นแช่เท้าทั้งสองข้างสัก 20-30 นาที จะช่วยรู้สึกผ่อนคลายความเมื่อยล้าของเท้า และที่สำคัญกลิ่นเท้าที่อับเหม็นจะหมดไปด้วย

ส่วนการใช้กับผิวกายเพื่อเพิ่มความชุ่มชื่นและช่วยถนอมผิว ใช้เกลือครึ่งถ้วยผสมลงในอ่างน้ำ แล้วใช้แช่ตัวประมาณ 15-20 นาที เช็ดตัวให้แห้ง หรืออาจจะใช้เกลือถูตัวก็ได้ ใช้ฟองน้ำหรือผ้าขนหนูขัดตัว หลังอาบน้ำขณะที่ตัวยังเปียกอยู่ จะช่วยให้เซลล์ผิวหนังที่ตายแล้วหลุดออกมา

นอกจากนี้ยังได้พัฒนาสินค้าตัวใหม่คือ ผงพอกหน้าสมุนไพร พอกเพื่อลดจุดด่างดำ ลดความร้อน และการอักเสบของผิวที่ถูกแดดเผาในแต่ละวัน และน้ำมันนวดบำรุงผิว

ข้อคิดสินค้าชุมชน หรือโอท็อป

จากการทดลองศึกษาการทำธุรกิจสินค้าชุมชน สรุปได้ว่า โอท็อปจะอยู่รอดได้ต้องประกอบด้วยปัจจัยต่อไปนี้คือ เจ้าของหรือผู้ประกอบการต้องเป็นผู้ใฝ่รู้ ทุ่มเทกับงาน มีหัวใจประกอบการ ไม่หวั่นงานหนัก กลุ่มต้องสามัคคี เชื่อมั่นในกลุ่มและหัวหน้ากลุ่มต้องมีอำนาจในการตัดสินใจอย่างมีเอกภาพ อย่ารอคอยความช่วยเหลือจากรัฐอย่างเดียว เพราะถ้ารอก็จะไม่สามารถเดินด้วยตัวเองได้ อย่าหวังว่าใครจะช่วยได้

เกลือเมืองน่าน

พื้นที่ยอดเขา อำเภอบ่อเกลือ อยู่ห่างจากเมืองน่าน ประมาณ 80 กิโลเมตร มีบ่อเกลือสินเธาว์ ชาวบ้านยังคงต้มเกลือด้วยวิธีแบบดั้งเดิมจะตักน้ำเกลือจากบ่อส่งผ่านมาตามลำไม้ไผ่สู่บ่อพัก ก่อนจะนำน้ำเกลือมาต้มในกระทะใบบัวขนาดใหญ่เคี่ยวจนน้ำงวดแห้ง พร้อมเติมสารไอโอดีนก่อนใส่ถุงวางขาย บ่อเกลือจะปิดช่วงเข้าพรรษาเพราะเป็นช่วงฤดูฝน

ในอดีตเมืองน่านเป็นแหล่งเกลือขนาดใหญ่ ส่งเป็นสินค้าออกในภาคเหนือและแลกเปลี่ยนเป็นสินค้าที่ชุมชนอื่นไม่มี ผ่านกองคาราวานจีนฮ่อจากยูนนาน กวางสี และมณฑลอื่นๆ ในจีน โดยใช้เส้นทางผ่านมาทางสิบสองปันนา รัฐฉาน สู่เชียงราย เชียงใหม่ น่าน เมืองสา (อำเภอเวียงสา ในปัจจุบัน) กรุงสุโขทัย และแพร่ รวมทั้งพ่อค้าไทเขินจากเชียงตุง และพ่อค้าวัวต่างชาวไทลื้อจากอำเภอวังผา ในอดีตท้าวพญาในเค้าสนามหลวงได้รับส่วนแบ่งจากส่วยเกลือ นอกจากค่าธรรมเนียม และค่าปรับอื่นๆ และพระยาติโลกราชแห่งเชียงใหม่เคยยกทัพมาตีน่านมุ่งหวังครอบครองบ่อเกลือซึ่งถือเป็นยุทธปัจจัยสำคัญสมัยนั้น