เผยแพร่	วันพุธที่ 31 สิงหาคม พ.ศ.2565

ไม่ว่าจะเป็นการทำเกษตรแปลงใหญ่ เกษตรเชิงเดี่ยว เกษตรผสมผสาน เกษตรทางเลือก เกษตรสมัยใหม่ในโรงเรือนแบบปิด ในปัจจุบันเกษตรกรล้วนให้ความสำคัญกับคำว่า ‘เกษตรแม่นยำ’ หรือ Precision Farming กระบวนการทำเกษตรในรูปแบบสมัยใหม่ที่ใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อเพิ่มผลผลิต พัฒนาในด้านของโครงสร้างปัจจัยการผลิต และการจัดการฟาร์ม นำไปสู่การสร้างผลผลิตที่มีคุณภาพ ลดต้นทุน และที่สำคัญตรงกับความต้องการของผู้บริโภค

แต่บางครั้งความแม่นยำเพียงอย่างเดียวอาจยังไม่พอ ยังต้องมีความกล้าที่จะทดลอง กล้าที่จะแตกต่างไปจากการปลูกพืชเกษตรแบบเดิมๆ สู่การปลูกพืชที่แปลกและแหวกแนวไปจากผลผลิตในท้องตลาดทั่วไป เช่น พันธุ์พืชผักและไม้ผลจากต่างประเทศ หรือสายพันธุ์พืชท้องถิ่นที่มีการพัฒนาสายพันธุ์ใหม่ให้มีเอกลักษณ์เฉพาะ รวมถึงการสร้างตลาดผู้บริโภคเฉพาะกลุ่มด้วยกลยุทธ์การตลาดออนไลน์ ซึ่งต้องบอกว่าไม่ใช่จะทำได้ง่าย แต่กระนั้นก็ใช่ว่าจะเป็นไปไม่ได้

ดังตัวอย่าง ‘สวนคุณลี’ แหล่งรวบรวมพันธุ์ไม้แปลกและหายากกว่า 50 ชนิด อาทิ ชมพู่ไต้หวัน อะโวคาโดพันธุ์บู้ท 7 และพันธุ์ปีเตอร์สัน มะเดื่อฝรั่งพันธุ์ญี่ปุ่น มะละกอพันธุ์เรดแคลิเบียน ละมุดพันธุ์ยักษ์พันธุ์ CM19 ตะขบยักษ์ไร้หนาม กระท้อนพันธุ์อีล่ายักษ์ มันเทศญี่ปุ่น มะระขี้นกยักษ์โอกินาว่า ฝรั่งสายพันธุ์พิจิตร 1 และพิจิตร 2 กล้วยน้ำว้านวลจันทร์ มะพร้าวกะทิน้ำหอม มะม่วง มะยงชิด รวมถึงผลผลิตอีกหลากหลายชนิดที่ไม่สามารถพบได้ตามท้องตลาดทั่วไป ซึ่งปลูกบนผืนดิน 83 ไร่ ใน ต.คลองคะเชนทร์ อ.เมือง จ.พิจิตร ปัจจุบันยังเป็นแหล่งเรียนรู้ทางการเกษตรสำหรับผู้สนใจได้เข้ามาศึกษาดูงาน แต่จุดเริ่มต้นของเรื่องราว อาจต้องย้อนไปเกือบ 20 ปีที่ผ่านมา

จุดเริ่มของ ‘สวนคุณลี’

คุณทวีศักดิ์ ชัยเรืองยศ ประธานห้างหุ้นส่วนจำกัด ชมรมเผยแพร่ความรู้ทางการเกษตร เจ้าของสวนคุณลี บอกว่า สวนคุณลีเกิดจากความรักในการปลูกต้นไม้ เริ่มต้นคือซื้อที่ดินและทำเหมือนเกษตรกรทั่วๆ ไป คือปลูกพืชตามกระแส และปลูกพืชเชิงเดี่ยว

ช่วงแรกจึงทำสวนส้มพันธุ์สายน้ำผึ้ง และก็ทำให้เจอปัญหามากพอสมควรทั้งในด้านการผลิตและตลาด ทั้งเจอน้ำท่วมใหญ่ในปี 2554 ส้มตายหมดทั้งสวน จึงต้องกำหนดทิศทางทำสวนใหม่ จากนั้นเลยคิดว่าควรที่จะต้องปลูกพืชที่หลากหลายมากขึ้นเพื่อกระจายความเสี่ยงตามธรรมชาติ

ขณะที่จุดเชื่อมโยงที่สำคัญ คือได้เดินทางไปไต้หวัน และญี่ปุ่นอยู่บ่อยครั้ง ประกอบกับเป็นคนที่สนใจในด้านพืชพันธุ์และการเกษตรเป็นทุนเดิม จึงศึกษาและสนใจการทำเกษตรของเกษตรกรในต่างประเทศซึ่งมองว่าแตกต่างจากเกษตรกรในไทยในหลายด้าน และเป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงของสวนคุณลี คือ ต้องปลูกพืชที่ไม่เหมือนคนอื่น เลิกปลูกพืชตามกระแสอีกต่อไป

“ผมไปญี่ปุ่น ไปเห็นมะเดื่อฝรั่ง เห็นเขาปลูกในโรงเรือน เลยนึกอยากนำมาปลูกที่สวน ตอนนั้นซื้อมาต้นละ 1,500 บาท นึกว่ามันจะไม่รอด แต่ก็รอด และผมก็เป็นรายแรกๆ ที่นำมะเดื่อฝรั่งมาปลูกในไทย ตอนนี้ผ่านมาราว 15 ปี ช่วง 2 – 3 ปีนี้สวนคุณลีขายผลสดมะเดื่อฝรั่งกิโลกรัมละ 300 บาท และมีผลผลิตที่เป็นผักและไม้ผลสายพันธุ์ต่างประเทศ รวมถึงสายพันธุ์ท้องถิ่นที่มีการปรับปรุงพันธุ์ให้ดียิ่งขึ้น”

คุณทวีศักดิ์ อธิบายอีกว่า มะเดื่อฝรั่งพันธุ์ญี่ปุ่น เป็นเพียงผลผลิตส่วนหนึ่งของสวนคุณลี เนื่องจากที่ผ่านมาได้เปลี่ยนรูปแบบการทำเกษตรเชิงเดี่ยวมาเป็นการเกษตรแบบผสมผสาน มุ่งเน้นที่คัดเลือกพันธุ์พืชที่มีความแตกต่างจากทั่วไปในท้องตลาด ตอนนี้ในสวนคุณลีจึงมีผลผลิตไม่ต่ำกว่า 50 ชนิด

โดยจะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ พืชผักที่ใช้หมุนเวียน เช่น บวบไต้หวัน มะระขี้นกพันธุ์โอกินาว่า เผือกไต้หวัน มะนาวแป้นดกพิเศษที่เสียบยอดบนต้นตอส้มโวลคาเมอเรียน่า และพืชในกลุ่มที่ตั้งใจว่าจะมีผลผลิตหมุนเวียนตลอดปี ซึ่งจะแบ่งเป็นไม้ยืนต้นระยะยาวกับไม้ยืนต้นระยะสั้น จึงต้องมีการวางแผนและบริหารจัดการเพาะปลูกภายในสวนอย่างเป็นระบบ

รวมถึงการนำเทคโนโลยีและวิทยาศาสตร์การเกษตรเข้ามาช่วย ยกตัวอย่างไม้ยืนต้นระยะสั้นที่สามารถควบคุมผลผลิตได้ อาทิ ฝรั่งพันธุ์ไต้หวัน ที่สวนจะพยายามทำให้สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ตลอดปี  ขายกิโลละ 100 บาท โดยมีปัจจัยสำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ ผลผลิตที่สวนคุณลีแทบทุกชนิดสามารถกำหนดราคาได้เอง และมีกลุ่มลูกค้าประจำผ่านการสร้างการรับรู้ด้วยการตลาดออนไลน์ทั้ง Page Facebook ‘สวนคุณลี’  และ LINE Official Account  โดยใช้ขนส่งแบบควบคุมอุณหภูมิเพื่อป้องกันการเน่าเสียของสินค้า

แค่แปลกอย่างเดียวทำให้ขายผลผลิตได้จริงๆ หรือ?

หลายท่านอาจจะตั้งข้อสงสัยว่า พันธุ์พืชและไม้ผลที่แปลกๆ ในต่างประเทศที่มีอยู่มากมาย รวมถึงไม้ผลพันธุ์พื้นเมืองชนิดต่างๆ คุณทวีศักดิ์ จะใช้เกณฑ์อะไรในการพิจารณาคัดเลือกพันธุ์ที่นำมาปลูกในสวนคุณลีซึ่งคำตอบคือ ต้องพิจารณาทั้งสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับพืช วิทยาศาสตร์การเกษตรที่ใช้ในการขยายพันธุ์พืชและดูแลรักษา ผลผลิตที่มีความเหมาะสม และรสชาติที่ถูกปากคนไทย ด้วยประสบการณ์ที่เป็นนักเขียนและนักสื่อสารมวลชนด้านการเกษตร สั่งสมเป็นองค์ความรู้ที่ตกผลึก

จึงไม่เพียงมีความเข้าใจในด้านการทำเกษตร เข้าในธรรมชาติของพืช แต่ยังสามารถนำเทคโนโลยีและวิทยาศาสตร์ด้านการเกษตรมาปรับใช้กับการเพาะปลูก เช่น การขยายพันธุ์พืชต่างประเทศในสภาพแวดล้อมที่แตกต่างเพื่อให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพสูง การให้น้ำ ปุ๋ย และการดูแลรักษา รวมถึงประสบการเดินทางไปศึกษาดูงานในต่างประเทศบ่อยครั้ง จึงพบเห็นพันไม้ผลและพันธุ์พืชที่คาดว่าจะสามารถนำมาปลูกในไทยได้

ซึ่งมองว่าเป็นโอกาสและทางเลือกที่น่าสนใจ ด้วยเหตุผลนี้ พืชพันธุ์ในสวนคุณลีจึง ‘แตกต่าง’ และ ‘แปลกใหม่’ จากสวนทั่วๆ ไป ทั้งสามารถสร้างตลาดของตัวเองด้วยความเข้าใจรสนิยม – ความชอบของผู้บริโภคคนไทย และปัจจุบันช่องทางการตลาดออนไลน์มีความสำคัญมาก เป็นโอกาสที่ดีของเกษตรกร

“ประสบการณ์ที่ผมทำงานและศึกษาด้านการเกษตรมานาน ทำให้รู้ว่าคนไทยต้องการอะไร เช่น ชมพู่คนไทยชอบอะไรที่ใหญ่ๆ ต้องหวาน กรอบ กลุ่มคนชอบกินขนุน ขนุนต้องแห้ง ต้องเนื้อหนาๆ หรือกลุ่มคนสูงวัยที่ชอบรับประทานละมุด ซึ่งความเข้าใจเพียงอย่างเดียวยังไม่พอ ยังต้องนำเทคโนโลยีและวิทยาศาสตร์การเกษตรมาเกี่ยวข้องด้วย”

ไม่เน้นต้องเกษตรแปลงใหญ่ ก็สำเร็จได้เช่นกัน 

คุณทวีศักดิ์ บอกว่า ตัวตนและชื่อเสียงเป็นสิ่งสำคัญที่ลูกค้าจะเชื่อมั่นในคุณภาพสินค้าเกษตรของเรา ด้วยเหตุผลนี้จึงสร้าง Page Facebook สวนคุณลีขึ้นมา เพื่อสร้างการรับรู้ให้กับลูกค้ากลุ่มเป้าหมาย ซึ่งการทำเกษตรผสมผสานจะแตกต่างกับการทำเกษตรแปลงใหญ่ที่ Supply Chain และกลไกการขายผลผลิตที่แตกต่างกัน โดยจะเห็นว่าในรูปแบบของการทำเกษตรแปลงใหญ่จะมี Supply Chain หรือห่วงข้อที่เป็นสิ่งชี้วัดราคาขายผลผลิต เช่น ต้องผ่านนายหน้า พ่อค้าคนกลาง ล้งหรือตัวแทนรวบรวมผลผลิต ตัวแทนขนส่ง ดังนั้นกว่าผลผลิตจะถึงมือลูกค้าปลายทางจะต้องประกอบด้วยขั้นตอนมากมาย

ขณะเดียวกันหากทำการเกษตรแบบผสมผสาน ที่มุ่งเน้นสร้างผลผลิตที่ตรงตามความต้องการของผู้บริโภค หรือสามารถสร้างการรับรู้และความสนใจให้เกิดขึ้นแก่ผู้บริโภค จนเกิดเป็นตลาดเฉพาะกลุ่มที่สร้างขึ้นเอง (Niche Market) ประกอบกับผลผลิตบางชนิดยังสามารถกำหนดราคาขึ้นได้เอง เนื่องจากไม่ใช่ของดาษดื่นที่สามารถซื้อได้ตามท้องตลาด ทำให้สามารถขายได้ในราคาที่สูงกว่าผลผลิตทั่วไป รวมทั้งการขนส่งของแบบแช่เย็น/แช่แข็ง ซึ่งปัจจุบันทำได้สะดวก สินค้าจึงถึงมือผู้บริโภคได้รวดเร็ว แถมยังสามารถลดการแข่งขัน หรืออาจกล่าวได้ว่าไร้คู่แข่งในสินค้าเกษตรบางชนิดเลยก็ได้

อย่างไรก็ตาม คุณทวีศักดิ์ บอกเคล็ดลับว่า การทำเกษตรแบบผสมผสานยังต้องให้ความกับ 2 สิ่ง คือ วิทยาศาสตร์การเกษตร และประสบการณ์ ที่จะทำให้มองเห็นปัญหาและคิดหนทางเพื่อแก้ไขปัญหา หรือเปลี่ยนไปสู่การทำเกษตรที่แตกต่างไปจากเดิมซึ่งเป็นหัวใจสำคัญในการสร้างกลไกตลาดขึ้นด้วยตนเอง

ทั้งจะเห็นว่าการตลาดออนไลน์ในทุกวันนี้เกษตรกรสามารถขายผลผลิตของตนเองได้ง่ายขึ้นมาก แต่จะสามารถรักษาลูกค้าและตลาดไว้ได้นานแค่ไหนยังต้องดูที่การพัฒนาคุณภาพและความสม่ำเสมอของผลผลิต โดยปัจจุบันสินค้าการเกษตรในสวนคุณลีกว่า 80 เปอร์เซ็นต์ใช้การตลาดออนไลน์ และจัดส่งให้ร้านประจำที่กรุงเทพฯ ทุกวันพฤหัสบดี รวมถึงตลาดส่งออกสินค้าเกรดพรีเมียมในบางกลุ่ม เช่น มะม่วง ชมพู่ไต้หวัน เป็นต้น

“เรามีเพจสวนคุณลี มีคนติดตามเกือบแสนคน เราทำมานานเลยมีชื่อเสียงพอสมควร ฉะนั้นลูกค้าจึงเชื่อมั่น สินค้าที่เราจะขาย เราการันตีและเคลมหมดทุกปัญหา ยกตัวอย่างขายมะพร้าวกะทิน้ำหอม เน่าลูกหนึ่งเราคืนเงิน ลูกค้าต้องพอใจกับสินค้าของเรา และเกิดการตลาดในรูปแบบปากต่อปาก และเราก็รักษาจุดแข็งนี้ไว้ได้ตลอดมา”

จัดการฟาร์มด้วยความใจเข้าธรรมชาติของพืช

คุณทวีศักดิ์ ให้ความรู้อีกว่า การจัดการฟาร์มเป็นอีกปัจจัยสำคัญในการที่จะทำให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพสูง และอย่างที่ระบุในตอนต้นว่า ภายในสวนคุณลีซึ่งเป็นการทำเกษตรแบบผสมผสาน ด้วยเหตุนี้จึงต้องทำความเข้าใจธรรมชาติของพืชพันธุ์ที่ปลูกโดยละเอียดในทุกชนิด ยกตัวอย่างเช่น ในสวนคุณลีจะมีโซนปลูกมะม่วงซึ่งเป็นส่วนใหญ่ที่สุดของสวน ผลผลิตที่มีทั้งขายในประเทศและส่งออก แต่มะม่วงเป็นพืชที่ไม่ต้องการนำเยอะ จึงไม่จำเป็นต้องลงทุนระบบน้ำมากนัก แต่ยังต้องใส่ใจเรื่องการตรวจดิน การให้ปุ๋ย ให้น้ำและการดูแลรักษาโรคและเก็บเกี่ยวผลผลิตที่เหมาะสม

ขณะที่โซนผักประเภทหมุนเวียนและไม้ผลยืนต้น ยกตัวอย่างเช่น อะโวคาโด มะเดื่อฝรั่ง มะนาว ที่ต้องการน้ำเยอะ ดังนั้นระบบน้ำจะต้องดี ช่วงเวลาการปลูกหรือติดดอกที่เหมาะสม เพื่อให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพตรงตามความต้องการของผู้บริโภค ด้วยเหตุนี้ การจัดการผลผลิตแต่ละแปลง และแต่ละชนิดที่สวนคุณลีจึงต้องมีการสร้าง ‘Specialist’ โดยมีการจ้างเจ้าหน้าที่ระดับปริญญาตรี 4 – 5 คน ซึ่งเป็นบุคลากรมีความรู้และความชำนาญเพื่อดูแลพันธุ์พืชแต่ละชนิดอย่างเหมาะสม และมีคนงานทั่วไปภายในสวนที่จะต้องดูแลผลผลิตอย่างสม่ำเสมอ

แม้จะเป็นต้นทุนที่สูงพอสมควร แต่เพื่อแลกกับคุณภาพผลผลิตก็ถือว่าคุ้มค่า ดังนั้นจะเห็นว่า การจัดการฟาร์มที่ดียังต้องประกอบด้วยวิทยาศาสตร์การเกษตรและเทคโนโลยีการจัดการที่เหมาะสม ถึงตรงนี้จะเห็นว่า แม้จะเป็นการทำเกษตรผสมผสานแต่ไม่ใช่เรื่องง่ายที่ใครก็จะทำได้ จึงจะต้องประกอบด้วยใจรัก มีเงินลงทุนและความตั้งใจจริงด้วย

สวนคุณลี มีแผนไปต่ออย่างไร?

“ตอนนี้พื้นที่เต็มหมดครับ และผมก็อายุมากแล้ว ต่อจากนี้ก็คงไม่ขยายพื้นที่เพิ่ม แต่จะเน้นการดูแลและใช้เทคโนโลยีเพื่อไปเพิ่มผลผลิตให้ได้คุณภาพและปริมาณที่สูงขึ้นเท่านั้น”  

คุณทวีศักดิ์ กล่าวถึงแผนในอนาคต ทั้งบอกด้วยว่า อาจจะมีการเปลี่ยนแปลงบ้าง เช่น อาจนำมะม่วงเมียนมามาปลูก เพราะสวนคุณลีเน้นปลูกของที่คนอื่นไม่มีขาย รวมถึงการพิจารณาการสร้างแบรนด์ (Branding) ซึ่งยังต้องมีอีกหลายอย่างที่ต้องพิจารณาและ การเปิด ‘ร้านของฝาก’ ที่จะเป็นหน้าร้านที่ขายผลผลิตจากสวนคุณลี เพื่อเป็นอีกช่องทางหนึ่งในการเพื่อเพิ่มช่องทางจำหน่ายที่ช่วยกระจายความเสี่ยงจากตลาดส่งออก และการตลาดออนไลน์

รวมทั้งสามารถนำ By product จากผลผลิตตกเกรดที่ไม่สามารถส่งออก หรือขายในราคาเกรดบนได้ มาขายในร้านของฝากเพื่อเป็นทางเลือกให้แก่ผู้บริโภค รวมถึงอาจจะสร้างเครือข่ายชาวสวนเพื่อเป็นอีกช่องทางในการกระจายความเสี่ยงในการขายผลผลิต เช่น มีการจับคู่กับสวนทุเรียนในจังหวัดสุราษฎร์ธานี เพื่อขยายโอกาสการขยายสินค้าเกษตรในอนาคตอีกด้วย แต่ประเด็นสำคัญคือการควบคุมคุณภาพของผลผลิตจะต้องทำควบคู่กันไปด้วย

ทั้งนี้ แม้ที่ผ่านมาหลายๆ สวนจะประสบปัญหาการแพร่ระบาดของโควิด 19 แต่ขณะเดียวกันก็อาจมองเป็นโอกาสในการขายสินค้าเกษตรผ่านช่องทางออนไลน์ และผลผลิตจากสวนคุณลีก็ยังเป็นแหล่งรวมผลไม้สายพันธุ์แปลกๆ ทั้งจากการนำสายพันธุ์มาจากต่างประเทศ

ซึ่งก็มีกลุ่มผู้บริโภคที่ชอบทดลองของใหม่ และกลุ่มผู้บริโภคที่เคยอยู่หรือเดินทางไปต่างประเทศและชอบเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว ทำให้ผลผลิตยังคงขายได้เรื่อยๆ และยังขายได้ในราคาที่สูงกว่าทั่วไป ดังนั้น กรณีนี้ตัวอย่างนี้ อาจเป็นอีกหนึ่งโอกาสและทางเลือกของการทำเกษตร ที่ต้องบอกว่าไม่มีสูตรตายตัว เพียงแต่ต้องศึกษา รู้ลึกในสิ่งที่ทำ ทำความเข้าใจผู้บริโภค และสร้างความแตกต่าง หรืออาจจะต้องลองเสี่ยงที่จะกระโดดออกมาแนวทางแบบเดิมๆ ดูบ้าง ดังกรณีของสวนคุณลี เป็นต้น

 

ทำความรู้จักสวนคุณลีเพิ่มเติมได้ที่ :  https://www.facebook.com/KhunLEEFarm/

Bangkok Bank SMEเราเป็นเพื่อนคู่คิด มิตรคู่บ้าน ทุกช่วงการเติบโตของธุรกิจ
สนใจลงทุนธุรกิจสามารถปรึกษาธนาคารกรุงเทพคลิกหรือสายด่วน1333