เผยแพร่	วันอังคารที่ 11 ตุลาคม พ.ศ.2565

จากโจทย์ “ต้นทุนต่ำ ใช้งานง่าย”สู่การเป็นแอปพลิเคชั่น KomilO ระบบ IoT ฝีมือคนไทย โดยนักศึกษา มจธ. ที่ตรวจจับการเป็นสัดของโคนม ด้วยเซ็นเซอร์ที่มีความแม่นยำสูงกว่า 80 เปอร์เซ็นต์

รศ.ดร.ราชวดี ศิลาพันธ์ ภาควิชาวิศวกรรมอิเล็กทรอนิกส์และโทรคมนาคม คณะวิศวกรรมศาสตร์ และ ทีมนักศึกษา โปรเจ็กต์ KomilO ได้แก่ มินธร พันธ์ถาวรวงศ์ นักศึกษาปริญญาเอก ตรีเทพ แซ่โง้ว นักศึกษาปริญญาเอก กฤษกร ลาศรี ศิษย์เก่าระดับปริญญาตรี กณวรรธณ์ ผึ่งผดุง ศิษย์เก่าระดับปริญญาตรี ฐิติกร วังแสน นักศึกษาปริญญาโท และ วรวลัญช์ ตรีทิพยะนันท์ ศิษย์เก่าระดับปริญญาตรี คณะเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.)

แอปพลิเคชั่น KomilO และระบบวิเคราะห์การเป็นสัดของโคนมด้วยเทคโนโลยี IoT ถูกวิจัยและสร้างขึ้นเพื่อแก้ปัญหา “โคผสมติดยาก” ซึ่งเป็นหนึ่งในปัญหาของฟาร์มโคนม เนื่องจากโคแม่พันธุ์จะไม่ผลิตน้ำนม หากไม่มีการผสมพันธุ์ ตั้งท้อง และคลอดลูกโคนม จากการสำรวจในปัจจุบันพบว่า ฟาร์มโคนมไทยส่วนใหญ่สามารถตรวจพบโคที่แสดงอาการเป็นสัดและผสมพันธุ์สำเร็จได้ไม่ถึง 60 เปอร์เซ็นต์ เนื่องจากตรวจจับสัดล่าช้าและผิดพลาด เกษตรกรจึงต้องเลี้ยงโคนมท้องเปล่าจนถึงรอบเป็นสัดครั้งต่อไป ซึ่งโดยปกติโคมีวงรอบการเป็นสัดเฉลี่ย 21 วัน

มินธร ฝ่ายเครือข่ายสื่อสารเล่าถึงการทำงานในครั้งนี้ว่า การออกแบบและพัฒนาระบบวิเคราะห์การเป็นสัดของโคนมด้วยเทคโนโลยี IoT แบ่งเป็น 3 ส่วนหลัก ได้แก่ 1. เซ็นเซอร์ 2. ระบบเครือข่ายสื่อสาร และ 3. แอปพลิเคชั่นและการจัดการข้อมูล ซึ่งในส่วนสุดท้ายนี้เป็นการออกแบบและพัฒนาเว็บแอปพลิเคชั่นสำหรับแจ้งเตือนสภาวะการเป็นสัด รวมถึงช่วงเวลาที่เหมาะสมสำหรับการผสมเทียมแจ้งเตือนไปยังสมาร์ทโฟนของเกษตรกร

“ความยากของการทำระบบเน็ตเวิร์กคือ เนื่องจากระบบเน็ตเวิร์กต้องเป็นตัวกลางในการรับข้อมูลจากฝั่งเซ็นเซอร์และต้องส่งข้อมูลเหล่านี้ไปยังแอปพลิเคชั่น ซึ่งหากระบบเน็ตเวิร์กทำงานผิดพลาด ข้อมูลส่งไปไม่ถึงแอปพลิเคชั่น จะส่งผลต่อประสิทธิภาพในการวิเคราะห์และการทำนายการเป็นสัดของโคนม ดังนั้น จึงต้องออกแบบเน็ตเวิร์กให้เสถียรมากที่สุด”

ทั้งนี้ แอปพลิเคชั่น KomilO มีการทำงานด้วยระบบเซ็นเซอร์สองตัว ติดบริเวณหูและโคนหางของโคนม โดยเซ็นเซอร์บริเวณหูมีขนาดเท่ากับนามบัตร ทำหน้าที่ตรวจจับการเคลื่อนไหวของโคนม เพื่อนำไปแยกแยะพฤติกรรมต่างๆ ได้แก่ เดิน กิน ยืน นอน โดยใช้เทคนิคการเรียนรู้ของเครื่องจักร และนำพฤติกรรมที่แยกแยะได้ไปใช้ทำนายการเป็นสัด ผ่านเงื่อนไขที่กำหนดโดยมีสัตวแพทย์ผู้เชี่ยวชาญให้คำแนะนำปรึกษาตลอดการทำงาน

นอกจากนี้ ยังมีเซ็นเซอร์บริเวณโคนหาง เนื่องจากขนของโคนมมีลักษณะมันและลื่น รวมทั้งโคนมมีการเคลื่อนไหวร่างกายค่อนข้างมาก จึงมีการออกแบบโดยใช้วัสดุซิลิโคนที่ยืดหยุ่นและเกาะติดเข้ากับโคนหาง โดยใช้ผ้าบางติดกาวยึดบนตัวโคนม และมีสายรัดหางปรับความยาวได้ เซ็นเซอร์ดังกล่าวทำหน้าที่ตรวจจับการถูกขึ้นขี่ของโคนมตัวเมีย ซึ่งการถูกขึ้นขี่เป็นพฤติกรรมที่บ่งบอกถึงการเข้าสู่สภาวะการเป็นสัด โดยข้อมูลจากเซ็นเซอร์จะถูกส่งผ่านเครือข่ายสื่อสารแบบไร้สายไปยังเซิร์ฟเวอร์เพื่อประมวลและวิเคราะห์ผลนั่นเอง

ทั้งนี้ เซ็นเซอร์ทั้ง 2 แบบ มีขนาดเล็ก น้ำหนักเบา กินพลังงานต่ำ โดยเซ็นเซอร์บริเวณหูสามารถใช้งานได้ถึง 14 วันต่อการชาร์จ 1 ครั้ง ส่วนเซ็นเซอร์บริเวณโคนหางสามารถใช้งานได้เป็นหลักเดือนต่อการชาร์จ 1 ครั้ง โดยปัจจุบันยังอยู่ในการทดลองเฉพาะเกษตรกรในพื้นที่จังหวัดราชบุรี ซึ่งทางทีมงานยอมรับว่าต้องมีการพัฒนาให้เสถียรมากขึ้นเพื่อรองรับการใช้งานในเชิงพาณิชย์

ด้าน ตรีเทพ แสดงความคิดเห็นถึงการทำงานว่า แม้การทำงานในครั้งนี้จะเป็นการทำงานที่ต้องใช้เวลา ทั้งการหาข้อมูล การลงพื้นที่ และการพัฒนาแอปพลิเคชั่น แต่สิ่งเหล่านี้ถือเป็นประสบการณ์การทำงานเป็นทีมเวิร์กที่ดี มีการพูดคุยสนับสนุนการทำงานและการแลกเปลี่ยนข้อมูลกับทั้งทีมงาน สัตวแพทย์ และเกษตรกร

เช่นเดียวกับกฤษกร กล่าวว่า การได้ทำงานชิ้นนี้รู้สึกภาคภูมิใจมากและถือเป็นงานที่ท้าทาย เนื่องจากมีการแก้ไขในเรื่องการออกแบบดีไซน์หลายรอบเพื่อให้งานออกมาดีที่สุด นอกจากนี้ ตนเองยังเห็นว่าหลายฝ่ายควรให้การสนับสนุนเกษตรกรในการเลี้ยงโคนมเพื่อผลิตน้ำนมที่มีคุณภาพ เพราะน้ำนมวัวที่มีคุณภาพจะนำไปสู่การพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชากรในประเทศด้วย

อย่างไรก็ตาม การทำงานในครั้งนี้ถือเป็นการใช้โจทย์จากความเดือดร้อนของเกษตรกรเป็นตัวตั้ง โดยในอนาคตยังต้องมีการปรับรูปแบบเพื่อให้เกิดความเสถียรภาพมากที่สุด เพื่อเข้าสู่โหมดการนำไปใช้จริงในเชิงพาณิชย์นั่นเอง

“การผลิตอุปกรณ์หรือเครื่องมือเหล่านี้ขึ้นมาใช้เองส่งผลให้ประเทศไทยมีความมั่นคงด้านการเกษตร สามารถต่อยอดงานวิจัยและไปใช้ประโยชน์เพื่อเกษตรกรไทย และถือเป็นอีกหนึ่งบทบาทสำคัญของมหาวิทยาลัยในการพัฒนาทางด้านเกษตรปศุสัตว์โดยฝีมือคนไทยในราคาที่สามารถจับต้องได้” รศ.ดร.ราชวดี กล่าวทิ้งท้าย