ที่มา	รายงานพิเศษ เกษตรรอบบ้าน สร้างง่ายและทำเงิน
ผู้เขียน	สาวบางแค 22
เผยแพร่	วันอาทิตย์ที่ 24 กันยายน พ.ศ.2566

คนเมืองที่อยากปลูกผักข้างบ้าน เพื่อสร้างผลผลิตที่ปลอดภัยและสร้างแหล่งอาหารด้วยตนเอง สามารถแวะไปเรียนรู้วิธีปลูกผักในพื้นที่จำกัดรูปแบบต่างๆ ได้ที่ สวนผักบ้านคุณตา (คุณตาสุทธิ โอมุเณ) ฟาร์มออร์แกนิกและศูนย์การเรียนรู้เนื้อที่ 100 ตารางวา ตั้งอยู่ถนนสุขุมวิท 62 กรุงเทพฯ

อาจารย์คมสัน หุตะแพทย์ ตั้งใจบริหารสวนผักบ้านคุณตาให้เป็นแหล่งเรียนรู้เรื่องการผลิตอาหารปลอดสารเคมีเพื่อการพึ่งตนเอง การจัดการพลังงานและการจัดการน้ำ การทำผลิตภัณฑ์ภายในครัวเรือนใช้เอง เพื่อการใช้ชีวิตอย่างยั่งยืนของคนเมือง

อาจารย์คมสันได้นำหลักการของ urban metabolism changing linear metabolism to be circular metabolism โดยการใช้แหล่งต่างๆ เช่น การกักเก็บน้ำฝน และ พลังงานโซลาร์เซลล์ Cascading และ การรีไซเคิล สำหรับ closing resources and waste loop within the area  ยกตัวอย่างเช่น การนำน้ำเสียจากครัวเรือนมาทำให้สะอาดและใช้ซ้ำในการเกษตร การทำปุ๋ยจากเศษอาหาร และเศษผักในสวนครัว

7 ไอเดีย ทำเกษตรในพื้นที่จำกัด

1. โรงเรือนแบบเปิด ปลูกผักได้ทุกฤดู

สวนผักบ้านคุณตา สร้างซุ้มผักเลื้อยสำหรับปลูกแตงกวา บวบ ฟักทอง และถั่วพู ใกล้ๆ กันสร้างโรงเรือนปลูกผักแบบเปิด สามารถปลูกผักหมุนเวียนกัน เช่น ผักบุ้ง กวางตุ้ง คะน้า ฯลฯ โรงเรือนปลูกผักแบบเปิด ใช้ท่อพีวีซีทำโครงสร้างโรงเรือน หลังคาทำด้วยพลาสติกหรือตาข่าย ช่วยป้องกันแดด ป้องกันฝน นวัตกรรมที่ช่วยให้ปลูกผักได้ในทุกฤดู ตลอดทั้งปี

ช่วงฤดูฝน ตัวโรงเรือนระบบเปิดจะทำหน้าที่ป้องกันแรงปะทะจากฝน ทำให้ผักไม่เสียหาย ทำให้ดินไม่แน่น ส่วนการปลูกผักในช่วงฤดูร้อน จะใช้ตาข่ายพลาสติกกรองแสง 50% ทับด้วยพลาสติกคลุมโรงเรือนเพื่อช่วยลดแสงแดด ไม่ให้แดดแรงจนเกินไป และปลดตาข่ายพลาสติกและผ้าพลาสติกที่ใช้คลุมโรงเรือนออกไปในช่วงฤดูหนาว เพื่อให้ผักได้แสงแดดอย่างเต็มที่

นอกจากนี้ ทางสวนผักบ้านคุณตา ยังติดตั้ง ระบบรดน้ำพลังงานแสงอาทิตย์ หรือโซลาร์เซลล์ 17 V 120 W ปั๊มน้ำใช้ไฟฟ้ากระแสตรง จ่ายน้ำได้ 1.5 ลิตรต่อนาทีหรือ 90 ลิตรต่อชั่วโมง ระบบการรดน้ำด้วยหัวจ่ายน้ำมินิสปริงเกลอร์แบบหัวฉีดสเปรย์ 180 องศา ละอองน้ำละเอียดในรัศมี 0.8-1.5 เมตร ซึ่งนวัตกรรมนี้กินไฟน้อย ช่วยทุ่นเวลารดน้ำในแปลงผัก

2. ปลูกข้าวในวงบ่อซีเมนต์

แม้มีพื้นที่จำกัด แต่สวนผักบ้านคุณตาสามารถปลูกข้าวไว้กินเองได้ โดยใช้วิธีปลูกข้าวในวงบ่อซีเมนต์ โดยข้าว 1 บ่อใช้พื้นที่ 1 ตารางเมตร ปลูก 10 บ่อใช้พื้นที่ 10 ตารางเมตร จะได้ข้าว 10 กิโลกรัม ปีหนึ่งปลูกข้าว 4 รอบ จะได้ข้าวเปลือก 40 กิโลกรัม หรือข้าวสาร 25 กิโลกรัม คิดเป็นประมาณ 40 ของการบริโภคข้าวตลอดทั้งปี

3. โรงเรือนเพาะเห็ดขนาด 1 ตารางเมตร

นอกจากปลูกผัก ปลูกข้าวแล้ว ที่นี่ยังสร้างโรงเรือนเพาะเห็ดขนาด 1 ตารางเมตร ตัวโรงเรือนทำจากโครงเหล็ก หลังคาทำจากร่มเก่าไม่ใช้แล้ว มุงด้วยตาข่ายพลาสติกสีดำเพื่อเก็บความเย็น โรงเห็ดวางไว้ในที่ร่ม โรงเรือนขนาด 1 ตารางเมตร สามารถจุก้อนเห็ดได้ถึง 100 ก้อน การวางก้อนเห็ด ให้ก้อนเห็ดเอียงปากถุงลงเล็กน้อย เพื่อป้องกันน้ำเข้าปากถุงเห็ด เปิดน้ำให้ความชื้นแก่เห็ด วันละ 3 รอบ เช้า กลางวัน เย็น  พร้อมติดตั้งระบบให้น้ำด้วยหัวพ่นหมอก 4 แฉก 1 ชุดต่อกับปั๊มสูบน้ำแบบแรงดันสูง ใช้แรงดันไฟฟ้า 12 V กินไฟ 4 A หรือ 48 W ใช้พลังงานไฟฟ้าจากแผงโซลาร์เซลล์ขนาด 20 W ร่วมกับแบตเตอรี่ 1 ลูก นวัตกรรมนี้เหมาะสำหรับเพาะเห็ดนางฟ้า เห็ดนางรม เห็ดเป้าฮื้อ ต้นทุนก้อนเชื้อเห็ดก้อนละ 8-12 บาท ออกดอกเห็ดได้ถึง 2-3 เดือน

4. ปลูกพืชผักในที่ร่มด้วยแสงจากหลอด LED

หากใครอยากปลูกผัก แต่ที่บ้านไม่มีแสงแดด หรือแสงแดดไม่เพียงพอ สวนผักบ้านคุณตา แนะนำให้ใช้หลอดไฟ LED ซึ่งมีประโยชน์สำหรับการปลูกพืชในที่ร่ม นวัตกรรมนี้สามารถปลูกผักได้ทั้งกลางวันและกลางคืน หลอดไฟ LED มีความปลอดภัย อายุการใช้งานยาวนานให้ค่าความสว่างต่อวัตต์มากกว่าหลอดฟลูออเรสเซนต์ และหลอดขดลวด จึงประหยัดพลังงานมากกว่า แสงสีต่างๆ ของหลอด LED มีผลต่อการเจริญเติบโตของพืชต่างกัน การต่อชุดไฟแอลอีดีในบ้านสามารถ ทำได้เองอย่างง่ายๆ จาก ชั้นวางรองเท้า กล่องพลาสติก ฯลฯ

5. สวนผักแนวตั้ง

การปลูกพืชแนวตั้ง เป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการปลูกพืชในพื้นที่จำกัด ไม่จำเป็นต้องใช้พื้นที่ดิน เพราะสวนผักแนวตั้ง มีแค่พื้นที่ปลูกซีเมนต์ กับกำแพงบ้านก็ปลูกผักได้แล้ว การปลูกพืชแนวตั้ง อาศัยการสร้างโครงให้ยึดเกาะและทำกรอบ เพื่อจำกัดทิศทางให้พืชเจริญเติบโตไปในทิศทางที่ต้องการ อย่างไรก็ตาม สวนผักแนวตั้ง ควรตั้งอยู่ในพื้นที่ที่ได้รับแสงแดดไม่น้อยกว่า 6 ชั่วโมงต่อวัน หลีกเสี่ยงลมแรง ควรปลูกไว้ใกล้กับแหล่งน้ำ สวนผักแนวตั้ง ควรปลูกพืชที่มีระบบรากไม่ลึก เช่น ผักกาด ผักสลัด พริก แตงกวา ฯลฯ

6. การเลี้ยงไก่ในพื้นที่ขนาดเล็ก หรือสวนหลังบ้านในเมือง

ใครพักอาศัยอยู่ทาวน์เฮ้าส์หรือคอนโดฯ ที่มีพื้นที่ว่างแค่ 2 ตารางเมตร ก็สามารถเลี้ยงไก่ให้มีไข่ไก่และปลูกผักกินเองได้ โดยสวนผักบ้านคุณตา ได้เสนอแนวคิดสร้างโรงเลี้ยงไก่ขนาด 1 2×2 เมตร สามารถเลี้ยงไก่ได้ประมาณ 3-4 ตัว มีท่อพีวีซีเป็นรางให้อาหารไก่ ด้านบนหลังคาใช้เป็นแปลงปลูกผักขนาด 1×2 เมตร ติดตั้งระบบมินิสปริงเกลอร์รดน้ำที่ใช้พลังงานจากโซลาร์เซลล์ นวัตกรรมนี้ ช่วยให้คนเมืองที่มีพื้นที่เพียง 2 ตารางเมตร สามารถปลูกผักและมีไข่ไก่ไว้บริโภคได้ทุกวัน เฉลี่ยวันละ 1-2 ฟอง

7. บ้านไส้เดือน

นอกจากเสนอไอเดียปลูกผักแล้ว ทางสวนผักบ้านคุณตายังเผยแพร่แนวคิดเรื่องการเลี้ยงไส้เดือนผลิตปุ๋ยไว้ใช้เอง เรียกว่า “บ้านไส้เดือน” สามารถเลี้ยงไส้เดือนในกะละมังสีดำ หรือลิ้นชัก หรือบ่อซีเมนต์ ความสูง 5 นิ้ว

โดย 1 กะละมังสามารถเลี้ยงไส้เดือนได้ 500 ตัวหรือ 2 กิโลกรัม ควรใช้ผ้าคลุมปิดกะละมัง ป้องกันไส้เดือนเลื้อยหนี และมด แมลงเข้า รวมทั้งช่วยพรางแสง ชั้นแรกสุด เป็นมูลสัตว์ ชั้นที่ 2 เศษผัก ชั้นที่ 3 เป็นวัสดุพรางแสง เช่น ขุยมะพร้าว หนังสือพิมพ์ เศษใบไม้ ที่นี่ใช้อาหารเลี้ยงไส้เดือน จากเศษผัก 30% มูลสัตว์ 70% ผสมกันให้ได้ 5 กิโลกรัม เตรียมไว้เดือนละครั้ง พรมน้ำระหว่างสัปดาห์ไม่ให้บ้านไส้เดือนแห้งเกินไป หลังเลี้ยงไส้เดือนครบ 1 เดือน จะได้ปุ๋ยมูลไส้เดือนที่มีจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ 5 กิโลกรัม น้ำหมักมูลไส้เดือน 1 ลิตร และมีจำนวนไส้เดือนเพิ่มขึ้นด้วย

หากใครอยากเรียนรู้การทำเกษตรวิถีคนเมืองกับ สวนผักบ้านคุณตา กรุณาโทร.นัดหมายมาก่อน เข้าเยี่ยมชม ได้ที่ Line official : @grandpaurbanfarm (มี@ข้างหน้า) หรือติดต่อได้ที่เบอร์โทร. 095-067-2728

 

ขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบข่าว จากเฟซบุ๊ก : สวนผักบ้านคุณตา และ grandpaurbanfarm.net