ที่มา	ผลิตภัณฑ์น่าซื้อ
ผู้เขียน	อภิวัฒน์ คำสิงห์
เผยแพร่	วันศุกร์ที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ.2562

มะไฟจีน เป็นพืชตระกูลส้ม มีถิ่นกำเนิดในภาคใต้ของประเทศจีน กระจายพันธุ์ในเขตร้อนและกึ่งร้อน ต้องปลูกในดินที่มีลักษณะร่วนปนทราย มีสภาพอากาศเย็นและความชื้นสูง ในประเทศไทยจะมีปลูกอยู่ทางภาคเหนือ ซึ่งเป็นที่ยอมรับกันว่า ชาวจีนเป็นผู้นำเข้ามาปลูกในประเทศไทยเป็นชาติแรกที่บ้านกอก ตำบลท่าน้าว อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน มีการแพร่กระจายอยู่ในวงศ์จำกัด เนื่องจากไม่ได้เป็นไม้ที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศไทย

มะไฟจีนส่วนใหญ่จะนิยมปลูกกันมากตามแนวแม่น้ำน่าน ตามหัวไร่ปลายนา และปลูกเป็นไม้ประดับในบริเวณบ้าน ซึ่งสามารถพบเห็นได้ตั้งแต่อำเภอปัวเรื่อยลงมาถึงอำเภอเมืองน่านและอำเภอเวียงสา

มะไฟจีนเป็นผลไม้ที่มีความโดดเด่นและเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดน่านมาอย่างยาวนาน เพราะนอกจากจะเป็นสมุนไพร ผลยังสามารถรับประทานสดและนำไปแปรรูปเป็นมะไฟจีนเชื่อมแห้ง ทำเป็นผลิตภัณฑ์ของฝากที่ขึ้นชื่อประจำเมืองน่าน จำหน่ายให้กับนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติได้ตลอดปี

มะไฟจีนเชื่อมแห้ง เป็นการถนอมอาหารอย่างหนึ่งที่มีมาตั้งแต่โบราณของชาวจีนเพราะเนื่องจากในประเทศจีนส่วนใหญ่จะนิยมบริโภคมะไฟจีนเชื่อมแห้ง โดยการนำมาต้มหรือแช่น้ำร้อนบริโภคแทนน้ำอุ่นธรรมดา มีกลิ่นฉุนคล้ายยาสมุนไพรจีน เมื่อเชื่อมแห้งแล้วจะสามารถเก็บรักษาได้นานถึง 2 ปี ทำให้ไม่มีปัญหาด้านการเก็บรักษา

ประชาชนจังหวัดอื่น จะเห็นมะไฟจีนเป็นผลไม้แปลก เมื่อมาที่จังหวัดน่านก็จะหาซื้อไปเป็นของฝาก  แต่ด้วยมะไฟจีนจะมีช่วงฤดูให้ผลผลิตในช่วงเดือน เมษายน – พฤษภาคม ของทุกปี ทำให้ผู้มาถามหาชื้อมะไฟจีนนอกฤดู ต้องไปซื้อมะไฟจีนเชื่อมแห้งของชาวจีนในตลาดนำไปเป็นของฝากแทนมะไฟจีนสด

จุดเริ่มต้นของผลิตภัณฑ์ 

มะไฟจีนเชื่อมแห้งบ้านกอก เกิดจากแนวความคิดที่ต้องการแก้ไปปัญหาราคามะไฟจีนสดที่ถูกเอาเปรียบจากพ่อค้าคนกลางในเรื่องของราคา ทำให้จำเป็นต้องหาหนทางการเพิ่มมูลค่าให้กับมะไฟจีนซึ่งเป็นผลไม้ที่มีอยู่มากที่สุดในชุมชน ตลอดจนต้องการแก้ไปปัญหาการว่างงานนอกฤดูกาลเกษตรและต้องการใช้ทรัพยากรในชุมชนให้เกิดประโยชน์สูงสุด

กลุ่มสตรีในชุมชนบ้านกอก ทดลองทำมะไฟจีนเชื่อมแห้งไปจำหน่ายในหมู่บ้านและตลาดในตัวจังหวัด แต่รสชาติยังไม่เป็นที่น่าพอใจ เนื่องจากกระบวนการผลิตนั้นได้มาในรูปแบบของครูพักลักจำและนำมาลองผิดลองถูก ทำให้รสชาติยังไม่เป็นที่ต้องการของผู้บริโภค จนวันหนึ่งสำนักงานเกษตรจังหวัดน่าน เข้ามาอบรมส่งเสริมอาชีพแก่สตรีในชุมชนและได้ถามความต้องการพัฒนาศักยภาพ ทำกลุ่มมีโอกาสได้รับการสนับสนุนความรู้การแปรรูปมะไฟจีนและได้รับงบประมาณสนับสนุนจากเกษตรจังหวัดน่าน

มะไฟจีนเชื่อมแห้งบ้านกอก ได้พัฒนารสชาติ ปรับปรุงกระบวนการผลิต ส่วนผสมตลอดจนพัฒนาบรรจุภัณฑ์มาเป็นใส่กล่องพลาสติกรูปแบบต่างๆ เช่น กล่องจานบิน กล่องรูปเพชร กล่องรูปหัวใจ ชะลอมจำลองและตระกล้าขนาดเล็ก  ทำให้ได้รับการตอบรับจากลูกค้าเพิ่มขึ้น ทำให้มีช่องทางการตลาดเพิ่มขึ้นและมีกำไรเพิ่มขึ้นหลังจากหักต้นทุนแล้ว

พัฒนารสชาติและปรับกระบวนการผลิตจนได้รสชาติที่กลมกล่อม ทำให้มีสตรีในชุมชนได้รวมตัวกันจัดตั้งกลุ่มแปรรูปผลิตภัณฑ์บ้านกอกขึ้น โดยได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากองค์การบริหารส่วนตำบลท่าน้าวและหน่วยงานราชการ ชื้อวัตถุดิบ เครื่องซิลล์และสมทบกับทุนกลุ่มสร้างโรงเรือนที่ได้มาตรฐาน

บริหารและวางแผนการผลิต

การผลิตในกลุ่มจะมีการวางแผน ประชุมปรึกษากันภายในกลุ่ม  ซึ่งการผลิตนั้นจะเป็นการผลิตขนาดเล็ก กำลังการผลิตไม่สูงมากนักเนื่องจากไม่มีเครื่องจักรที่ใช้ในการผลิต อีกทั้งการผลิตแต่ละปีขึ้นอยู่กับวัตถุดิบและภูมิอากาศในช่วงการผลิต

การผลิตมะไฟจีนเชื่อมแห้งจะต้องทำให้เสร็จภายใน 2 วัน เนื่องจากอายุของสีผิวและรสชาติอยู่ได้ 3 วัน แต่ถ้าแช่เย็นจะอยู่ได้ 7 วัน ทำให้ต้องระดมกำลังสมาชิกมาช่วยในการผลิตเป็นจำนวนมากในช่วงฤดูกาล

นอกเหนือจากมะไฟจีนเชื่อมแห้งแล้ว กลุ่มยังนำมะไฟจีนมาแปรรูปเป็นน้ำมะไฟจีนและมะไฟจีนกวน เพราะบางปีมะไฟจีนจะสุกงอมมากหรือบีบไม่สวยนำไปทำเป็นมะไฟจีนเชื่อมแห้งก็ไม่ได้  กลุ่มจึงนำมาแปรรูปเป็นมะไฟจีนกวนจำหน่ายอีกทางหนึ่งซึ่งสามารถเก็บไว้ได้นานถึง 2 ปี  ส่วนน้ำมะไฟจีนนั้น กลุ่มจะผลิตตามความต้องการของลูกค้า หรือผลิตจำหน่ายในงานโอกาสต่างๆ เพราะน้ำมะไฟจีนนั้นมีอายุการเก็บรักษาได้ 2 เดือนเท่านั้น ผลิตเก็บไว้ในปริมาณมากไม่ได้

กระบวนการผลิต

การผลิตมะไฟจีนเชื่อมแห้ง ส่วนผสม/วัตถุดิบ หลักๆ คือ มะไฟจีนสด เกลือปน และน้ำตาลทราย

กระบวนการผลิตมะไฟจีน เริ่มจากเด็ดมะไฟออกจากขั่วและล้างน้ำให้สะอาด บีบเม็ดทิ้งจากนั้นนำมาคลุกกับเกลือปนและน้ำตาลทราย ขยำพอประมาณให้ส่วนผสมเข้ากัน ใช้เวลาประมาณ 3 นาที จากนั้นนำไปใส่ถาดสังกะสีที่รองผืนด้วยผ้าพลาสติก นำตาข่ายคลุมเพื่อป้องกันผึ้ง แมลงวัน และฝุ่น ตากแดดประมาณ 5-7 วัน ก่อนเก็บใส่ถุงพลาสติกเก็บไว้จำหน่าย

เทคนิคการผลิตอยู่ที่ การคลุกและขยำของส่วนผสม เพื่อให้เกลือและน้ำตาลละลายเป็นเนื้อเดียว และการตากต้องกลับบ่อยๆ ทุกเย็นต้องเก็บห้ามปล่อยทิ้งตากน้ำค้าง การเก็บต้องใส่ในกะละมังไว้  ตอนเช้าจึงนำไปตากในถาดสังกะสีใหม่ ซึ่งถือว่าเป็นการช่วยกลับอีกครั้ง

มะไฟจีนเชื่อมแห้งบ้านกอก ได้กลายเป็นผลิตภัณฑ์สินค้า หนึ่งตำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์ของจังหวัดน่านที่สามารถสร้างงาน สร้างรายได้แก่ชุมชน ตลอดจนยังเป็นผลิตภัณฑ์นำร่องการแปรรูปอาหารทางภาคเหนือตอนบน ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีในแห่งเดียวของประเทศไทย

สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม ได้ที่ กลุ่มแปรรูปผลิตภัณฑ์บ้านกอก เลขที่ 89 หมู่ที่ 1 ตำบลท่าน้าว อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน