| ผู้เขียน | สมุห์ภัทร์ สังข์ไชย |
|---|---|
| เผยแพร่ |
แหนแดง (Azolla) จัดเป็นพืชน้ำขนาดเล็ก อยู่ในตระกูลเฟิร์นชนิดลอย พบได้ทั่วไปตามคู คลอง หรือแหล่งน้ำขังตามธรรมชาติ ต้นแหนแดงประกอบด้วยส่วนต่างๆ คือ ลำต้น ราก และใบ โดยที่แหนแดงจะมีกิ่งแยกจากลำต้น และใบของแหนแดงจะเกิดตามกิ่งเรียงสลับกันไป โดยที่ใบแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ ใบบนและใบล่าง
ในส่วนของใบบน ซึ่งมีคลอโรฟิลล์เป็นองค์ประกอบมากกว่าใบล่าง จึงมีสีเขียวเข้มกว่า ที่กาบใบบนด้านหลังมีโพรงใบและมีสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน (Blue green algae) อาศัยอยู่แบบพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน แบบเดียวกับไรโซเบียมในรากพืชตระกูลถั่ว ซึ่งสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงินนี้สามารถตรึงก๊าซไนโตรเจนจากอากาศ แล้วเปลี่ยนเป็นสารประกอบในรูปของแอมโมเนียมให้แหนแดง สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ในอัตรา 200-600 กรัมต่อไร่ต่อวัน แหนแดงจึงเปรียบเสมือนโรงงานผลิตปุ๋ยไนโตรเจนทางชีวภาพโดยผ่านกระบวนการตรึงไนโตรเจนจากอากาศของสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงินที่อาศัยอยู่ในโพรงใบของแหนแดง
ประโยชน์ของแหนแดง
- สามารถทดแทนหรือลดการใช้ปุ๋ยไนโตรเจนลงได้
- เพิ่มอินทรียวัตถุให้แก่ดิน ทำให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์มากขึ้น ปรับปรุงโครงสร้างดินดีขึ้นในระยะยาว
- ใช้เป็นปุ๋ยอินทรีย์สำหรับพืชผักและไม้ผล เพิ่มทางเลือกสำหรับการผลิตพืชอินทรีย์
- ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ปุ๋ยเคมี ลดการดูดตรึงฟอสเฟตของดิน
- ใช้เป็นแหล่งโปรตีนสำหรับเลี้ยงสัตว์ เช่น ปลา เป็ด ไก่ เป็นต้น
- มีต้นทุนการผลิตต่ำ แหนแดงเติบโตและขยายพันธุ์ได้รวดเร็ว
ศูนย์เรียนรู้เพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตรเครือข่าย ด้านเกษตรผสมผสาน ตำบลควนธานี อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง ที่ ลุงประนอม รักจริง หรือ ลุงนอม มีการดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรแบบผสมผสาน ทั้งปลูกไม้ยืนต้น ปลูกผักสวนครัว สมุนไพรต่างๆ เลี้ยงปลา และเลี้ยงไก่ไข่ในตะกร้า สร้างรายได้ให้ครัวเรือน พร้อมกับเป็นศูนย์เรียนรู้ให้กับคนในชุมชนได้เข้ามาเรียนรู้และศึกษา
การเลี้ยงไก่ไข่ในตะกร้าของลุงนอม จากปกติที่เลี้ยงไก่โดยอาหารที่ให้เป็นอาหารไก่สำเร็จรูปเพียงอย่างเดียวนั้น ลุงนอมนำแหนแดง หยวกกล้วย หน่อไม้ รวมทั้งพืชสมุนไพรต่างๆ ซึ่งเป็นผลผลิตจากสวน มาสับให้ละเอียดแล้วนำมาผสมกับอาหารไก่สำเร็จรูปและใช้น้ำหมักชีวภาพคลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วนำไปเป็นอาหารให้ไก่ วันละ 2 มื้อ ในช่วงเช้าและเย็น โดยจะให้มื้อละประมาณ 1 กำมือ และในส่วนของน้ำที่ให้ไก่กินนั้น ลุงนอมมีการผสมน้ำหมักชีวภาพลงไปให้ไก่กินเพื่อเป็นการรักษาสุขภาพให้ไก่โดยไม่ต้องใช้ยา ถือเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านในการเลี้ยงไก่ให้แข็งแรงและปลอดภัย สร้างความเชื่อมั่นให้ผู้บริโภคได้ดีอีกด้วย
ในส่วนของการขยายพันธุ์แหนแดงนั้น ลุงนอมได้สร้างบ่อพลาสติกไว้เพื่อการเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์แหนแดงภายในสวนเอง โดยแหนแดงจะสามารถแยกส่วนของลำต้นเป็นชิ้นเล็กๆ ได้เอง หรือเมื่อแหนแดงเจริญเติบโตเต็มที่ กิ่งแขนงที่แก่จัดของมันจะมีสีเขียวเข้ม แล้วจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล จากนั้นจะขาดออกมาเป็นต้นใหม่ โดยทั้ง 2 วิธี สามารถเพิ่มปริมาณของแหนแดงเป็น 2 เท่าได้ใน 3-5 วันเลยทีเดียว
โดยลุงนอมเล่าว่า การใช้แหนแดงและพืชอื่นๆ มาผสมกับอาหารสำเร็จรูปแล้วนั้น ถือเป็นการลดต้นทุนในการเลี้ยงไก่ได้เป็นอย่างดี โดยไก่ที่เลี้ยงทั้งหมดกว่า 90 ตัวนั้น มีอัตราการไข่อยู่ที่ร้อยละ 80 ไม่แตกต่างจากการให้อาหารสำเร็จรูปเพียงอย่างเดียว และการผสมส่วนผสมเหล่านี้เข้าไปนั้น ยังสามารถช่วยให้ไก่ที่เลี้ยงมีสุขภาพแข็งแรง ปลอดภัยต่อผู้บริโภค และยังสามารถยืดอายุการออกไข่จากปกติ ที่ไก่ต่อรุ่นนั้นสามารถออกไข่ได้ 1 ปี เป็นออกไข่ได้ 2-3 ปีเลยทีเดียว และนอกจากจะนำเอาแหนแดงมาเป็นอาหารเลี้ยงไก่แล้ว ลุงนอมยังใช้แหนแดงทดแทนอาหารในการเลี้ยงปลา ทั้งปลานิลและปลาดุก เป็นการลดต้นทุนได้อีกทางหนึ่งด้วย
ท่านใดที่ต้องการเรียนรู้ศึกษาแนวทางในการใช้แหนแดงเพื่อเป็นการลดต้นทุนในการเลี้ยงสัตว์ สามารถติดต่อสอบถามได้ที่ ลุงประนอม รักจริง โทร. 085-069-5121 หรือสำนักงานเกษตรอำเภอกันตัง โทร. 075-025-1742
