เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 26 พฤษภาคม พ.ศ.2565

จากคอลัมน์ พืชใกล้ตัว โดย ภก.ณัฐดนัย มุสิกวงศ์ อภัยภูเบศรสาร ปีที่ 16 ฉบับประจำเดือนมิถุนายน 2562 ระบุว่า เชื่อว่าท่านผู้อ่านส่วนใหญ่มีประสบการณ์ในการใช้บริการนวดแผนไทยกันมาบ้าง ไม่มากก็น้อย และคงมีความคุ้นเคยกับลูกประคบสมุนไพรที่ใช้สำหรับการลดอาการปวดเฉพาะจุดตามบริเวณต่างๆ ของร่างกาย ในทางการแพทย์แผนปัจจุบันมีการใช้แผ่นประคบร้อน (hot pack) สำหรับประคบบริเวณที่มีอาการปวดเช่นกัน จึงมักมีคำถามว่า แผ่นร้อนกับลูกประคบสมุนไพรแบบไหนลดอาการปวดดีกว่ากัน

การใช้ลูกประคบจะต้องนึ่งในความร้อนระดับหนึ่ง เพื่อให้สารสกัดจากสมุนไพรในลูกประคบออกมา รวมถึงความร้อนจากลูกประคบมีส่วนทำให้บรรเทาอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ และช่วยผ่อนคลายความตึงได้ ในทางการแพทย์แผนปัจจุบันได้ใช้แผ่นประคบร้อน ซึ่งเรียกว่า เป็นความร้อนระดับตื้นมาใช้รักษาผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บปวดกล้ามเนื้อ เอ็นและข้อ ตั้งแต่อดีตมีการนำความร้อนมาใช้ในการบำบัดโรค เช่น การแช่ตัวในอ่างน้ำร้อน เพื่อผ่อนคลายและบรรเทาอาการปวดตามร่างกาย

อุปกรณ์ทั้งสองชนิด ทำให้เกิดการเพิ่มการไหลเวียนเลือดทางผิวหนัง มีผลต่อการเคลื่อนที่ของเหลวในร่างกาย อัตราเมตาบอลิซึมเพิ่มขึ้น ลดอาการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อ ลดปวด และมีผลต่อสภาวะทางจิตใจทำให้จิตใจผ่อนคลาย

การทำลูกประคบสมุนไพร จะใช้ส่วนประกอบเป็นสมุนไพรที่มีน้ำมันหอมระเหยหลายชนิด เช่น ไพล ขมิ้นชัน ผิวมะกรูด ตะไคร้ ใบมะขาม การบูร พิมเสน เป็นต้น ซึ่งสรรพคุณของสมุนไพรที่ผสมไปจะช่วยลดอาการอักเสบ รวมทั้งให้กลิ่นที่แก้วิงเวียนได้

มีงานวิจัยได้ศึกษาในผู้ป่วยที่มีอาการปวดหลังเรื้อรัง 24 คน โดยจะคลึงลูกประคบสมุนไพร 20 นาที เปรียบเทียบกับการวางแผ่นประคบร้อนด้วยเวลาที่เท่ากัน ซึ่งผลพบว่า ทั้งสองวิธีสามารถลดอาการปวดบริเวณกล้ามเนื้อหลังได้ และเพิ่มความทนต่อการกดที่บริเวณจุดกดเจ็บได้ไม่แตกต่างกัน

นอกจากนี้ ยังพบว่า การใช้ลูกประคบสมุนไพร ทำให้อัตราการเต้นหัวใจลดลงแตกต่างกับแผ่นประคบร้อนอย่างมีนัยสำคัญ คาดว่าเป็นผลของกลิ่นสมุนไพรจากลูกประคบและการกดคลึงตามกล้ามเนื้อ อย่างไรก็ตาม สิ่งที่แตกต่างคือ การใช้แผ่นประคบร้อนทำให้ความยืดหยุ่นกล้ามเนื้อหลังและขาเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ

กล่าวโดยสรุปว่า ผลการใช้ลูกประคบสมุนไพรให้ผลคล้ายกับการวางแผ่นประคบร้อนในแง่ของการลดอาการปวด เนื่องจากทั้งสองวิธีนี้เป็นการให้ความร้อนตื้นเหมือนกัน ปัจจุบันการให้บริการด้านการแพทย์แผนไทยครอบคลุมในหลายๆ โรงพยาบาลทั่วประเทศแล้ว หากท่านผู้อ่านสนใจก็สามารถรับบริการได้ที่โรงพยาบาลใกล้บ้าน