| ผู้เขียน | สาวบางแค 22 |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ปี 2559 ประเทศไทยประสบปัญหาผักตบชวาแพร่ระบาดอย่างรุนแรง ในแถบที่ราบลุ่มภาคกลาง ส่งผลต่อการระบายน้ำไม่สามารถทำได้อย่างเต็มที่ รัฐบาลจึงจัดทำยุทธศาสตร์ชาติ เรื่องกำจัดผักตบชวา แม้ระดมงบประมาณในการแก้ปัญหา แต่ไม่สามารถกำจัดผักตบชวาได้หมด จึงเกิดความร่วมมือ ประชารัฐ ระหว่างชาวบ้านริมคลองและเจ้าหน้าที่ของรัฐ เพื่อร่วมมือเก็บผักตบชวาให้หมดไปจากแม่น้ำ ลำคลอง
กศน.อำเภอภาชี ในสังกัด สำนักงาน กศน.จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ได้ร่วมสนับสนุนนโยบายของรัฐบาล ถ่ายทอดเทคโนโลยีการเพิ่มมูลค่าและการนำผักตบชวามาใช้ประโยชน์อย่างครบวงจร ได้แก่ ผ้าทอมือผักตบชวา จานผักตบชวา กระดาษผักตบชวา อาหารแปรรูปจากผักตบชวา ปุ๋ยอินทรีย์ และเครื่องจักสานต่างๆ เพื่อเป็นการกำจัดผักตบชวาในแนวทางประชารัฐ และก่อให้เกิดการสร้างมูลค่าเพิ่ม เพิ่มช่องทางการสร้างรายได้ให้กับประชาชน ในรูปแบบศูนย์บริหารจัดการผักตบชวาครบวงจร ฐานการเรียนรู้ผักตบชวา “Zero West” ในโครงการ 1 อำเภอ 1 อาชีพ ของอำเภอภาชี
ในอดีต ชาวบ้านในชุมชน ซึ่งอาชีพหลักส่วนใหญ่ทำเกษตรกรรม และประกอบอาชีพทอผ้า อาชีพรองคือค้าขาย รายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือน 5,956.41 บาทต่อเดือน จากมีการทำโครงงานการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในชุมชน ร่วมพัฒนาผลิตภัณฑ์จากผักตบชวา ลดปัญหาผักตบชวาล้นลำคลอง ช่วยรักษาสิ่งแวดล้อม อีกทั้งยังมีส่วนในการกระจายรายได้ลงสู่ชุมชนจากผักตบชวา เดิมชุมชนมีรายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือน 5,956.41 บาทต่อเดือน สามารถพัฒนานวัตกรรม มีความกินดีอยู่ดี มีงานทำ สร้างรายได้ให้กับชุมชนอย่างยั่งยืน รายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือน 18,650 บาทต่อเดือน (สถิติจากคณะทำงานเพื่อปฏิบัติการแก้ไขปัญหาผักตบชวา ระดับจังหวัด ปี 2564)
นวัตกรรมเด่นสร้างอาชีพ
จานใบตอง เครื่องขึ้นรูปจาน-ชาม ผลิตโดยศูนย์ฝึกมีชีวิต กศน.อำเภอภาชี สามารถขึ้นรูปใบไม้ได้ทุกชนิด เช่น ใบผักตบชวา ใบตอง ใบสัก ใบบัว ใบจาน ใบตองตึง ใบโพธิ์ ใบหูกวาง กาบกล้วย กาบหมาก ขึ้นรูปเนียนสวย มีใบมีดตัดขอบเรียบร้อย ระบายความร้อน 8 ทิศทาง ถอดเปลี่ยนแม่พิมพ์ได้หลายแบบ สามารถขึ้นรูปจานใบสดใช้งานได้เลย
เกษตรกรในพื้นที่อำเภอภาชีได้รับผลกระทบจากผักตบชวา ขาดแคลนน้ำในการทำการเกษตร กลุ่มวิสาหกิจชุมชนทอผ้าบ้านหนองเครือบุญ เล็งเห็นปัญหาจึงคิดค้นนำผักตบชวามาทอผ้า ปัจจุบัน ผ้าทอมือผักตบชวา เป็นหนึ่งในความภาคภูมิใจของชาวภาชี มีการพัฒนาต่อยอดสินค้าอย่างต่อเนื่อง ปัจจุบัน สินค้าชุมชนแห่งนี้ถูกพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ “ผ้าทอมือผักตบชวา” รุ่น รวยพรีเมี่ยม พลัส สินค้าถูกผลิตอย่างพิถีพิถันทุกขั้นตอน ผ่านการพัฒนาต่อยอดกระบวนการการผลิต ออกแบบ ดีไซน์ ตลอดจนการวางจำหน่ายร่วมกับห้างเซ็นทรัลทั่วประเทศ
กันกระแทก ต้นผักตบชวาตากแห้ง ผลิตภัณฑ์ศูนย์ฝึกมีชีวิต กศน.อำเภอภาชี ได้บริหารจัดการผักตบชวาเพื่อสร้างรายได้ให้ชุมชน ภายใต้แบรนด์ “ภาชีอโยธยา” ผ้าทอมือผักตบชวาแล้ว ด้านการจัดส่งสินค้าให้กับลูกค้านั้น ได้ใช้ต้นผักตบชวาตากแห้ง ซึ่งมีคุณสมบัติคล้ายฟองน้ำ มีน้ำหนักเบา ไม่เพิ่มภาระให้กับค่าจัดส่งสินค้า สามารถรองรับแรงกระแทกได้เหมือนบับเบิ้ลพลาสติก และโฟม ต้นผักตบชวาแห้งสามารถย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ ไม่ก่อให้เกิดขยะเพิ่มขึ้น และสามารถนำไปสร้างประโยชน์อย่างอื่น เช่น ปุ๋ย เชื้อเพลิง ได้อีกด้วย
นอกจากนี้ ยังได้พัฒนา “ไข่มรกต” อีกหนึ่งสินค้าขายดี ที่ผลิตภัณฑ์ศูนย์ฝึกมีชีวิต กศน.อำเภอภาชี ได้คิดค้นพัฒนา ไข่เยี่ยวม้าอินทรีย์ ปลอดสารตะกั่ว เนื้อไข่ขาว เหนียวนุ่มด้วยสารหอมระเหยจากใบเตย เนื้อไข่แดงมันเยิ้มแบบยางมะตูม จะทำเมนูไหนก็อร่อย และนำมาพัฒนาต่อยอดสร้างมูลค่าเพิ่มในเมนู “บัวลอยไข่มรกต” ที่มีรสชาติอร่อย
กศน.ตำบลหนองน้ำใส
“ผักตบชวาไม่ต้องปลูก ไม่ต้องดูแล หยิบมาใช้ประโยชน์ได้เลย ผักตบชวาเป็นพืชเศรษฐกิจที่เราไม่ต้องลงทุน เมื่อไหร่ที่คุณเห็นคุณค่าของวัชพืช มันก็จะไม่เป็นวัชพืชอีกต่อไป” ครูดาธินี ตามเพิ่ม ครู กศน.ตำบลหนองน้ำใส ในสังกัด กศน.อำเภอภาชี เล็งเห็นคุณค่าของผักตบชวาจึงได้พัฒนาสร้างมูลค่าเพิ่ม “ผักตบชวา” ได้หลากหลายรูปแบบ ซึ่งเป็นประโยชน์ในการส่งเสริมและสนับสนุนการศึกษาพัฒนาอาชีพให้แก่ประชาชนอย่างทั่วถึงและทันต่อการเปลี่ยนแปลงของสังคม สอดคล้องกับสภาพและความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย ผู้เรียนสามารถนำความรู้ไปใช้ในการประกอบอาชีพ หรือเพิ่มพูนรายได้ให้กับตนเองดำรงชีวิตอยู่อย่างมีความสุข สอดคล้องตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง พึ่งพาตนเองได้
“กระถางแค็กตัสจากต้นผักตบชวา” กศน.ตำบลหนองน้ำใส ใช้เศษต้นผักตบชวาที่ไม่สามารถส่งออกได้ พัฒนาขึ้นรูปด้วยมือ ใส่นวัตกรรมตัวประสานที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ด้วยกระถางที่มีโครงสร้างจากต้นผักตบชวา มีการระบายอากาศที่ดี มีความชื้นที่กำลังพอดี มีการระบายน้ำออกได้ง่าย คุณสมบัติพิเศษคือการดูดซับความชื้นของกระถางผักตบชวาในตอนเช้า ทำให้ลดปัญหาการไม่มีเวลารดน้ำได้เป็นอย่างดี สินค้ากันกระแทกชวาอบแห้ง เป็นที่สนใจของตลาดในวงกว้าง ชาวบ้านมีรายได้จากการขายสินค้ากันกระแทกชวาอบแห้ง โดยน้ำหนัก 500 กรัม ขายราคา 50 บาท 1 กิโลกรัม ราคา 100 บาท 5 กิโลกรัม ราคา 450 บาท 50 กิโลกรัมขึ้นไป ราคา 4,000 บาท
อาหารอร่อยจาก “ผักตบชวา” การพัฒนาต่อยอด โครงการนวัตกรรมการแปรรูปผักตบชวา เกิดจากนักศึกษา กศน.ตำบลหนองน้ำใส ร่วมกับอาจารย์มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา และประชาชนในชุมชน ร่วมกันคิดที่จะนำต้นอ่อนผักตบชวามาแปรรูปอาหาร และมีการบูรณาการศาสตร์ ระหว่างศาสตร์การจัดการธุรกิจการค้าสมัยใหม่ กับศาสตร์เทคโนโลยีการอาหาร ที่มีกระบวนการตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ ประกอบด้วย การพัฒนาผลิตภัณฑ์ บรรจุภัณฑ์ และการค้าสมัยใหม่
นางนาถลดา เข็มทอง ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนแปรรูปผักตบชวาแบบครบวงจร ร่วมกับกรมส่งเสริมสิ่งแวดล้อม ตรวจสอบค่าของน้ำซึ่งเป็นแหล่งที่กลุ่มได้นำผักตบชวามาแปรรูป ซึ่งผ่านมาตรฐานความปลอดภัยไม่มีสารเคมีตกค้าง สามารถนำมาแปรรูปเป็นอาหารรับประทานได้ ในรูปแบบต่างๆ
กศน.ตำบลหนองน้ำใส ร่วมกับมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา ได้นำต้นอ่อนผักตบชวามาแปรรูปเป็น “ชวากรอบ” Crispy hyacinth และ “บะหมี่หยกชวา” ซึ่งมีสารแคโรทีนในปริมาณที่ค่อนข้างสูง มีสรรพคุณเป็นยาแก้พิษในร่างกาย ช่วยขับลม ช่วยระบายความร้อนในร่างกายได้ดี
นอกจากนี้ กศน.ตำบลหนองน้ำใส พัฒนา “ซีอิ๊วผักตบชวา” โดยใช้วัตถุดิบที่หาง่ายในท้องถิ่น โดยใช้โปรตีนจากถั่วเหลือง ชูรส ด้วยต้นอ่อนผักตบชวาและใบไชยา เติมกรดช่วยย่อยคือ มัลเบอร์รี่ น้ำตาลทราย และใช้เกลือเป็นตัวดึงน้ำออกจากวัตถุดิบ หมักตามสูตรการผลิตซีอิ๊ว จนได้ซีอิ๊วผักตบชวา รสชาติกลมกล่อม สำหรับใช้ปรุงรสอาหาร
“ปั้นขลิบยะวา” เมนูอร่อยที่หลายคนติดใจ ไส้ขนมทำจากต้นอ่อนผักตบชวาทอดกรอบ ผัดเคี่ยวกับเครื่องปรุงชั้นดี รสชาติหวาน หอม กรอบนอกหนึบใน อร่อยเพลินเกินห้ามใจ ขั้นตอนการทำไม่ยุ่งยาก เริ่มจากเตรียมวัตถุดิบ ได้แก่ แป้งสาลี 3.5 ถ้วย แป้งมัน 1.1/4 ถ้วย ไข่ไก่ 1 ฟอง น้ำมันพืช 1/4 ถ้วย น้ำ 0.5 ถ้วย น้ำปูนใส 2 ช้อนโต๊ะ ต้นอ่อนผักตบชวาทอดกรอบ 200 กรัม น้ำพริกเผา 0.5 ถ้วย และแป้งทำนวล (ใช้แป้งสาลี)
ขั้นตอนการทำ เริ่มจากผสมแป้งสาลี แป้งมัน ใส่ไข่ลงนวด ใส่น้ำมัน น้ำ น้ำปูนใส นวดจนเป็นเนื้อเดียวกันแล้วพักไว้ 1 ชั่วโมง โรยแป้งนวลบนโต๊ะ แล้วแบ่งคลึงบนโต๊ะให้บาง ใช้พิมพ์กลมตัดเป็นชิ้นๆ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 นิ้ว ใส่ไส้ผักตบชวา บีบให้ติดกันแล้วขลิบให้รอบ นำไปทอดในน้ำมันร้อน ไฟปานกลางจนเหลืองกรอบ ตักขึ้นซับด้วยกระดาษซับน้ำมันก่อนนำไปรับประทาน
ผลการดำเนินงานที่ผ่านมาของ กศน.ตำบลหนองน้ำใส ได้สร้างอาชีพและรายได้ที่มั่นคงให้แก่ประชาชนในวงกว้าง ส่งผลให้ กศน.ตำบลหนองน้ำใส ได้รับรางวัลชนะเลิศ กศน.ตำบลต้นแบบ 5 ดี พรีเมี่ยม พลัส ระดับประเทศ ประจำปี 2565 เมื่อวันที่ 8 กันยายน 2565 โดย นางดาธินี ตามเพิ่ม ครู กศน.ตำบลหนองน้ำใส ได้เข้ารับโล่รางวัลจาก นางสาวตรีนุช เทียนทอง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ในงานวันที่ระลึกสากลแห่งการรู้หนังสือ ณ ห้องแกรนด์ ไดมอนด์ บอลรูม อิมแพ็คฟอรั่ม เมืองทองธานี
ขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบข่าวจาก ประชาสัมพันธ์ สำนักงาน กศน. กระทรวงศึกษาธิการ FB : กศน.ตำบลหนองน้ำใส อำเภอภาชี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
