กระพ้อเงาะระงับกระจับบก กระทกรกกระลำพอสมอไข่
ผักหวานตาลดำลำใย มะเฟืองไฟไข่เน่าสะเดานา
( วรรณคดี: ขุนช้างขุนแผน ตอนขุนแผนลุแก่โทษ )

กะทกรก ชื่อวิทยาศาสตร์ Passiflora foetida L. เป็นไม้เถา เนื้ออ่อน มีมือเกาะ ใบป้อมเรียงสลับ แผ่นใบเว้าเป็น 3 หยัก มีขน ดอกเดี่ยวออกตามง่ามใบ กลีบดอกด้านนอกสีเขียวอ่อน ด้านใน สีขาว มีกะบังรอบเป็นเส้นฝอยสีขาว โคนสีม่วงเรียง กันเป็นรัศมี ผลค่อนข้างกลม มีใบประดับหุ้ม เมล็ดมีเนื้อหุ้มลักษณะคล้ายเมล็ดแมงลักแช่น้ำ รสหวานปะแล่มๆ

ต้นสดมีสารพิษเป็นอันตรายถึงชีวิต แต่ต้มสุกแล้วใช้เป็นยาขับปัสสาวะ แก้ไอ ขับเสมหะ แก้บวม ใบใช้ตำพอกแผลเพื่อ ฆ่าเชื้อ แก้โรคผิวหนัง คั้นเอาน้ำดื่มเป็นยาเบื่อและขับพยาธิ ดอกใช้แก้ไอ ขับเสมหะ ผลดิบมีรสเบื่อ ผลสุกหวาน ใช้แก้ปวด บำรุงปอด รากใช้ต้มน้ำดื่มแก้เบาหวาน แก้ไข้

ที่มา : คอลัมน์ อาทิตย์ละต้น