| เผยแพร่ |
|---|
“กล้วยไข่กำแพงเพชร” เป็นไม้ผลที่เคียงคู่กับจังหวัดมาช้านาน คุณภาพกล้วยไข่กำแพงเพชรมีจุดเด่นของรสหวาน เนื้อในนุ่ม เหนียว กลิ่นหอม ผลสวย อันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะจึงเป็นที่นิยมของผู้บริโภคแล้วยังผูกพันกับขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิมของท้องถิ่นคืองานเทศกาลสารทไทย จึงกลายเป็นไม้ผลทางเศรษฐกิจที่สำคัญ
ปัญหาสำคัญของกล้วยไข่ไม่ได้เกิดจากการปลูก แต่เกิดจากปัจจัยภายนอกคือภัยธรรมชาติและโรคพืชที่สร้างความเดือดร้อนจนชาวสวนกล้วยจำนวนหลายรายถอดใจเลิกปลูก กระทั่งส่งผลกระทบต่อพื้นที่และจำนวนผลผลิตที่ลดลงอย่างน่าตกใจ
มีความพยายามจากทั้งภาคราชการและชาวบ้านต่างเข้ามาช่วยกันแก้ไขปัญหาแล้วฟื้นฟูส่งเสริมการปลูกกล้วยไข่พันธุ์ดั้งเดิมให้มีคุณภาพในเชิงบูรณาการตั้งแต่การปลูก การแปรรูป และการตลาด สร้างมาตรฐานขยับสู่วิสาหกิจชุมชนและแปลงใหญ่จนได้รับการขึ้นทะเบียน (GI) หรือสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ มีตลาดรองรับทั้งร้านอาหาร ห้าง และตลาดผลไม้
คุณนพพล เทพประถม ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนฟื้นฟูกล้วยไข่เมืองกำแพงเพชร และควบตำแหน่งประธานกลุ่มแปลงใหญ่กล้วยไข่อำเภอเมือง ถือเป็นบุคคลที่มีส่วนสำคัญต่อภารกิจการฟื้นฟูเพื่ออนุรักษ์กล้วยไข่กำแพงเพชร
คุณนพพล กล่าวว่า ปัญหาจากภัยธรรมชาติและโรคที่เกิดขึ้นเป็นประจำและยาวนานสร้างความเสียหายต่อผลผลิตกล้วยจนชาวสวนกล้วยหลายรายท้อใจเลิกปลูกต่อ แล้วหันไปปลูกพืชชนิดอื่นที่มีความเสี่ยงน้อยและมีราคาดีกว่า กระทั่งในตอนนี้พื้นที่ปลูกกล้วยจากเดิมนับหมื่นไร่เหลือเพียงไม่ถึง 3,000 ไร่
“ดังนั้น หากไม่เร่งฟื้นฟูส่งเสริมให้ชาวสวนที่เหลือช่วยกันอนุรักษ์ไว้ รวมทั้งชักชวนให้มีรายใหม่ปลูกเพิ่ม อาจมีแนวโน้มลดลงอีก ส่งผลให้ไม้ผลประจำถิ่นที่เคยโด่งดังสร้างชื่อเสียงให้กับจังหวัดต้องหายไป”
ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนฯ เผยว่า ได้วางแผนการอนุรักษ์และฟื้นฟูไว้เป็นแนวทางว่าต้องแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นจากภัยธรรมชาติและโรค, พัฒนากระบวนการปลูก ดูแลอย่างเป็นระบบตามมาตรฐานเพื่อสร้างคุณภาพผลผลิตและส่งเสริมความรู้ด้านการตลาด
“สำหรับภัยธรรมชาติที่เจออย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่สามารถหาวิธีหลบได้ด้วยการย้ายแปลงไปปลูกยังตำแหน่งที่ไม่โดนลมพายุ ส่วนเรื่องโรคพืชที่เจอได้มีหน่วยงานเกษตร ตลอดจนสถาบันหลายแห่งได้ให้ความช่วยเหลือสนับสนุนการวิเคราะห์ดิน ผลิตปุ๋ยที่มีคุณภาพเหมาะกับพื้นที่เพื่อสร้างธาตุอาหารให้ครบ มีการวางและจ่ายน้ำอย่างเป็นระบบ ส่วนการขายทางตลาดออนไลน์มีหลายหน่วยงานเข้ามาวางแผนให้ความรู้ วางรากฐานระบบการขาย การตลาดในระยะยาว”
ประธานแปลงใหญ่ระบุว่า แปลงใหญ่กล้วยไข่ของกำแพงเพชรประกอบด้วย 3 กลุ่มอำเภอ ได้แก่ อำเภอเมือง อำเภอคลองขลุง และอำเภอคลองลาน โดยทางกลุ่มวิสาหกิจชุมชนฟื้นฟูกล้วยไข่เริ่มเข้าสู่แปลงใหญ่เมื่อปี 2560 เนื่องจากทางจังหวัดมองว่ากลุ่มมีความเข้มแข็ง มีความพร้อมที่จะยกระดับจากตำบลไปสู่ระดับอำเภอ พร้อมกับได้ขึ้นทะเบียน (GI) ในปีเดียวกัน
“การได้รับเครื่องหมาย GI ทำให้สามารถขับเคลื่อนด้านการตลาดได้อย่างเต็มที่และสมบูรณ์แบบมากขึ้น อีกทั้งยังเป็นการรองรับแผนการส่งออกไปขายต่างประเทศในอนาคตด้วย เพราะเป็นการบ่งบอกตัวตนความเป็นไม้ผลอัตลักษณ์กล้วยไข่กำแพงเพชรในตลาดได้อย่างภาคภูมิ”
ขณะนี้มีสมาชิกแปลงใหญ่จำนวน 70 รายจาก 3 ตำบล มีพื้นที่ปลูกรวม 300 ไร่ โดยทุกแปลงต้องผ่านกระบวนการตรวจสอบ GI อย่างต่อเนื่อง อีกทั้งยังต้องมีระบบการปลูกที่ได้มาตรฐาน GAP ด้วย ดังนั้น จึงรับประกันได้ว่าผลผลิตกล้วยไข่ที่ออกสู่ตลาดมีคุณภาพ ได้มาตรฐาน
ปัจจุบันวิถีปลูกกล้วยไข่เปลี่ยนแปลงตามยุคสมัยเป็นช่วงรอยต่อระหว่างคนรุ่นเก่ากับใหม่ โดยคนรุ่นเก่ามีทักษะความชำนาญด้านการปลูก แต่ขายไม่เก่ง ส่วนคนรุ่นใหม่เริ่มเข้ามามีบทบาทช่วยครอบครัวด้านการขายที่ใช้สื่อออนไลน์เป็นหลักแต่ยังปลูกไม่เก่ง
ดังนั้น จึงจัดให้มีการผสมผสานคนสองรุ่นแลกเปลี่ยนทักษะความชำนาญทั้งด้านการปลูกและการขายค่อยๆ เรียนรู้ทีละขั้นตอนทีละกลุ่ม ซึ่งตอนนี้แนวโน้มคนรุ่นใหม่กลับมาช่วยงานที่บ้านเกิดกันมากขึ้น มีความรู้สึกหวงแหนกล้วยไข่พร้อมจะอนุรักษ์ให้เป็นไม้ผลประจำถิ่นยืนยาวต่อไป
สำหรับตลาดขายกล้วยแบ่งเป็น 2 ส่วนใหญ่คือ ขายส่งห้างโมเดิร์นเทรดกับผู้ขายผลไม้หลายจังหวัด ผลผลิตเริ่มขายตั้งแต่เดือนสิงหาคมไปจนถึงปีใหม่ โดยเฉพาะช่วงสิงหาคม-กันยายน มีผลผลิตออกมากที่สุด แต่บางสวนสามารถมีผลผลิตไปถึงตรุษจีน
“ตลาดขายกล้วยคือ S&P ที่เป็นร้านอาหารและเบเกอรี่ที่มีสาขาทั้งในและต่างประเทศ เป็นคู่ค้ากันมายาวนาน โดยส่งผลผลิตกล้วยไข่ให้ 6-8 เดือน กับอีกส่วนหนึ่งที่กำลังตกลงเร็วๆ นี้เป็นโมเดิร์นเทรด ส่วนตลาดทั่วไปก็เป็นผู้ขายผลไม้ในจังหวัดอ่างทอง สิงห์บุรี ชัยนาท อุดรธานี และโคราช ที่เป็นลูกค้าประจำจะมารับซื้อตลอดต่อเนื่อง โดยเฉพาะในช่วงเข้าพรรษาของทุกปี”
ประธานกลุ่มเผยว่า ตอนนี้ตลาดสนใจบริโภคกล้วยไข่กำแพงเพชรเพิ่มขึ้น คู่ค้าต้องการให้มีผลผลิตวางขายตลอดทั้งปีจากเดิมที่มีผลผลิตเพียง 3 เดือน จึงร่วมมือกับหลายหน่วยงานหาทางแก้ไข ทั้งนี้ คงต้องพึ่งพาเทคโนโลยีสมัยใหม่ควบคู่กับการปรับวิธีปลูกและดูแลบริหารจัดการ โดยขณะนี้อยู่ระหว่างการทำแปลงต้นแบบหลายพื้นที่เพื่อประเมินผล
กลุ่มวิสาหกิจชุมชนฟื้นฟูกล้วยไข่เมืองกำแพงเพชร ปลูกกล้วยไข่พันธุ์พื้นเมือง มีลักษณะเด่นอยู่ที่เนื้อเหนียวหนึบ มีรสหวาน หอม ขนาดผลไม่ใหญ่มาก ใน 1 เครือ มี 7-8 หวี มีน้ำหนักรวม 17 กิโลกรัม ใน 1 หวีมีจำนวนไม่ต่ำกว่า 16 ผล
ผลผลิตคัดแยกเกรดเป็น A, B และ C โดย A เป็นเกรดพรีเมี่ยมมีขนาดความยาวไม่ต่ำกว่า 9 เซนติเมตร ความอ้วนไม่เกิน 30 มิลลิเมตร เกรด B ความยาวระหว่าง 7-9 เซนติเมตร ความอ้วน 25-28 มิลลิเมตร และเกรด C มีความยาวต่ำกว่า 7 เซนติเมตร ส่วนผลผลิตตกเกรดจะมีคนมารับซื้อไปแปรรูปเป็นขนม
กล้วยไข่ที่วางขายตามแผงผลไม้มีลักษณะคล้ายกันแล้วจะรู้ได้อย่างไรว่าผลใดเป็นกล้วยไข่กำแพงเพชร??
คุณนพพลชี้ให้เห็นจุดสังเกตลักษณะภายนอกกล้วยไข่กำแพงเพชรใน 2 ลักษณะ โดย 1. แต่ละผลในหวีเรียงไม่เป็นระเบียบ และ 2. ถ้าเป็นหวีเล็กเป็นของกำแพงเพชร เพราะที่อื่นไม่ขายผลขนาดเล็ก ยกเว้นที่เพชรบุรีที่มีลักษณะคล้ายกัน แต่ถ้าพบเห็นผลในหวีมีขนาดเท่ากันเรียงกันอย่างเป็นระเบียบน่าจะเป็นกล้วยไข่จากแหล่งอื่น
ผลผลิตกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ส่งขายไปยังแหล่งอื่น ไม่ค่อยมีวางขายตามร้านในจังหวัด สำหรับที่กำแพงเพชรมีกล้วยไข่จากอำเภอพบพระ จังหวัดตากส่งมาขาย
คุณนพพลเผยความตั้งใจต่อการฟื้นฟูอนุรักษ์กล้วยไข่ว่า การได้นำเสนอตัวตนที่แท้จริงของกล้วยไข่ ทำให้ลูกค้ามีความสนใจต้องการเดินทางมาชมสวนที่กำแพงเพชร อยากมาเห็นกระบวนการปลูกกล้วยไข่ จึงมองว่าในอนาคตจะทำสวนกล้วยไข่เป็นแหล่งท่องเที่ยวเกษตรแล้วเชิญลูกค้ามาเที่ยวมาดูผลผลิตกล้วยไข่บนต้น ดูกระบวนการปลูกกล้วยไข่ที่มีคุณภาพ ปลอดภัย ได้ชิมกล้วยไข่สดใหม่จากในสวน ดูวิถีการปลูกกล้วยของชาวสวน ผลที่ได้รับคือชาวบ้านเกิดความภาคภูมิใจ มีความรักในผลไม้ประจำถิ่น จะช่วยกันอนุรักษ์ พร้อมไปกับมีรายได้จากกิจกรรมอีกหลายชนิด
ท้ายนี้ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนฯ ฝากว่าหากหน่วยงาน สถาบัน องค์กรใดที่มีนวัตกรรมหรืองานวิจัยที่สามารถทำให้กล้วยไข่ต่อยอดได้ ช่วยแชร์หรือถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับทางกลุ่มด้วย เพื่อจะได้นำไปใช้ประโยชน์ให้เป็นรูปธรรม สร้างรายได้ให้กับชาวบ้านต่อไป
สอบถามแหล่งขายกล้วยไข่กำแพงเพชรได้ที่โทรศัพท์ 087-592-6709
