ที่มา	ตลาดสินค้าเกษตรก้าวหน้า
ผู้เขียน	ทะนุพงศ์ กุสุมา ณ อยุธยา
เผยแพร่	วันเสาร์ที่ 31 ธันวาคม พ.ศ.2565

เรารู้จักไข่เป็ดในเมนูอาหารคุ้นเคยประจำวัน อย่างข้าวขาหมู ข้าวหมูแดง ไข่พะโล้ ไข่ลูกเขย หรือของหวานแบบไทย อย่างทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง เหตุผลที่ต้องใช้ไข่เป็ดเนื่องจากมีคุณสมบัติฟองใหญ่ เหนียว ไข่แดงสีเข้มช่วยสร้างรสชาติ สีสันให้น่ากิน นอกจากนั้น ยังมีเปลือกหนาจึงมักนำไปแปรรูปเป็นไข่เค็ม ไข่เยี่ยวม้า

วันนี้ตลาดไข่เป็ดเติบโตอย่างต่อเนื่องจากสภาพสังคมที่ผู้บริโภคมีความต้องการมากขึ้น อีกทั้งรูปแบบการนำไข่เป็ดไปปรุงเมนูอาหารคาวหวานมีความหลากหลายมากขึ้น จึงทำให้อาชีพเลี้ยงเป็ดไข่เพิ่มขึ้น ทั้งยังพัฒนาไข่ให้มีคุณภาพความปลอดภัยด้วย เพราะวงการนี้แข่งขันกันสูงมาก

คุณพงษ์สันต์ สิงห์แก้ว หรือ คุณโจ มีฟาร์มเลี้ยงเป็ดไข่อยู่เลขที่ 13 หมู่ที่ 1 ตำบลห้วยแก้ว อำเภอภูกามยาว จังหวัดพะเยา เลี้ยงเป็ดโดยอาศัยหลักธรรมชาติ บริหารจัดการฟาร์มเป็นระบบภายใต้การเอาใจใส่อย่างใกล้ชิด ให้ความสำคัญเรื่องคุณภาพอาหาร น้ำ สุขอนามัย จึงได้ไข่เป็ดที่สมบูรณ์ มีขนาดมาตรฐาน ปลอดภัยต่อผู้บริโภค เป็นที่ต้องการของตลาดในพื้นที่ภาคเหนือหลายจังหวัด

คุณโจเลี้ยงเป็ดไข่มา 4 ปี เมื่อก่อนเคยเลี้ยงหมูขุน แต่มาเจอโรคระบาดจนเกิดความเสียหายจนต้องเลิกเลี้ยง เกิดความท้อแท้ชั่วขณะ แล้วลุกขึ้นเริ่มต้นกับชีวิตตัวเองด้วยการเลี้ยงเป็ดไข่ เพราะมองว่าไข่เป็ดอยู่ในห่วงโซ่อาหารที่จำเป็น ทั้งยังมองว่าผลผลิตไข่เป็ดในท้องตลาดมีจำนวนไม่มากเมื่อเทียบกับความต้องการของตลาด

ก้าวแรกเลี้ยงเป็ดไข่ยังไม่มีความรู้มากนัก แสวงหาข้อมูลจากอินเตอร์เน็ต พร้อมกับการศึกษาดูของจริงหลายแห่ง แล้วลงมือปฏิบัติด้วยการปรับเล้าหมูให้เป็นโรงเลี้ยงเป็ดแล้วซื้อเป็ดมาจำนวน 2,000 ตัว แม้ว่าระยะเริ่มต้นผลผลิตออกมาไม่ดีนัก ยังไม่เข้าใจวิธีเลี้ยงและดูแลอย่างดีพอ แต่จากประสบการณ์ที่เคยเลี้ยงหมูมาก็พอจะเข้าใจพื้นฐานจึงไม่ได้ทำให้ถึงกับขาดทุน

ความจริงตลาดไข่เป็ดมีวางขายทั่วไป แต่ถ้าต้องการขายไข่เป็ดให้มีราคาดีและสร้างความเชื่อมั่นต่อผู้บริโภคในระยะยาว คุณโจ มองว่า ควรเลี้ยงเป็ดอย่างมีคุณภาพ มีมาตรฐานดีกว่า และคุณภาพในความหมายของเขาคือต้องเป็นเป็ดคุณภาพ เลี้ยงด้วยระบบตามกระบวนการอย่างมีคุณภาพ จึงทำให้ได้ผลผลิตไข่ที่มีคุณภาพตามมา

คุณโจเลี้ยงเป็ดจำนวน 2,000 ตัว ใช้พื้นที่เลี้ยงประมาณ 2 งาน แบ่งพื้นที่ใช้สอยออกเป็นโรงออกไข่ โรงนอน บ่อน้ำที่สร้างจากซีเมนต์บล็อกขนาดสูง 40 เซนติเมตร กว้าง 1.5 เมตร ยาว 3 เมตร เพื่อให้เป็ดลงไปเล่นน้ำผ่อนคลาย บ่อน้ำที่สร้างขึ้นมีความสอดคล้องกับจำนวนเป็ด ไม่สร้างใหญ่เกินไปเพราะเป็ดจะเล่นแต่น้ำจนเพลินไม่ยอมกินอาหารและออกไข่ ส่วนน้ำดื่มจะใช้ท่อ PVC ขนาด 6 นิ้วผ่าครึ่งทำเป็นรางใส่น้ำ ควบคุมปริมาณน้ำด้วยลูกลอย เพื่อให้เป็ดดื่มน้ำโดยไม่ขาด และภาชนะใส่อาหารใช้กะละมังพลาสติกทรงเตี้ยจำนวน 30 ใบ

ใช้เป็ดพันธุ์กากีแคมป์เบลล์ ซื้อมาราคาตัวละ 150 บาท อายุตอนซื้อมาประมาณ 5 เดือน และพร้อมให้ไข่ คุณสมบัติของเป็ดพันธุ์นี้สามารถออกไข่ได้มากอย่างต่ำปีละ 280 ฟอง กินอาหารไม่มาก แข็งแรง

ใช้อาหารสำเร็จ เป็นอาหารสำหรับเป็ดไข่ที่มีอัตราโปรตีนตามที่ต้องการ เหตุผลที่ใช้อาหารประเภทนี้เพราะสามารถควบคุมคุณภาพ ราคา และปริมาณที่ใช้ได้อย่างเหมาะสม ที่สำคัญอาหารชนิดนี้ทำให้เป็ดออกไข่ที่มีคุณภาพ ไข่แดงสีเข้มสวย เปลือกหนา (เหมาะกับการแปรรูป) ขนาดรูปลักษณ์ของฟองไข่ได้มาตรฐาน ที่สำคัญไม่มีกลิ่นคาว แนะว่าอาหารที่ถูกจะไม่มีคุณภาพหรือช่วยประหยัดเลย แต่อาจสิ้นเปลืองมากกว่าอาหารคุณภาพที่มีราคาสูงขึ้นกว่าเล็กน้อย เพราะเป็ดกินอาหารทั้งวัน อาจกินอาหารที่ด้อยคุณภาพมากกว่าเดิม

อาหารให้วันละ 2 ครั้ง คือตอนเช้าและบ่ายแก่ เทอาหารใส่ภาชนะในปริมาณที่เหมาะสมก่อนแล้วค่อยปล่อยให้เป็ดกิน จากการคำนวณพบว่ากินอาหารเฉลี่ยต่อวัน 120-160 กรัม ต่อตัว อาหารที่ซื้อมีขนาดถุงละ 30 กิโลกรัม ราคาประมาณ 530-550 บาท อัตราการใช้อาหารต่อวันสำหรับเป็ด 2,000 ตัว ใช้ 8 ถุง ต่อวัน หรือเป็นเงินประมาณวันละ 4,000 กว่าบาท หรือเดือนละประมาณ 120,000 บาท หลังจากให้อาหารแล้วไม่ควรเข้าไปยุ่งในบริเวณนั้น ควรปล่อยให้เป็ดกินอาหารแบบสบายไม่กังวลซึ่งจะส่งผลต่อสุขภาพและการออกไข่ ส่วนน้ำกินใช้น้ำบาดาลเพราะเป็นน้ำที่ปลอดภัยจากสารตกค้าง

หลังจากเริ่มมืดจึงต้อนเป็ดเข้าโรงนอนเพื่อพักผ่อนและออกไข่ เป็ดจะออกไข่ตั้งแต่ 5 ทุ่มจนถึงตี 4 โดยทางฟาร์มเตรียมลังและโครงไม้เพื่อให้เป็ดวางไข่ แล้วเก็บในช่วงประมาณ 6 โมงเช้า ปัจจุบันฟาร์มสามารถให้ผลผลิตไข่เป็ดได้วันละประมาณ 1,700 ฟอง

จากประสบการณ์เลี้ยงเป็ดไข่มาหลายปีพบว่าการเก็บไข่มีปัญหาอยู่ไม่น้อย ทั้งเรื่องความสะอาด ความเสียหาย สิ้นเปลืองเวลา ดังนั้น จึงนำสิ่งเหล่านั้นมาถอดบทเรียนออกมาด้วยการคิดค้นโครงไม้สำหรับการวางไข่ ให้เหมาะสมสอดคล้องกับความเป็นจริงทางธรรมชาติของการวางไข่ ผลออกมาช่วยให้ทำงานง่าย ประหยัดเวลา ไข่สะอาด เปอร์เซ็นต์ความเสียหายน้อยมาก

โครงไม้ออกแบบก่อสร้างจากไม้ยางพาราและไม้ไผ่ มีความแข็งแรง น้ำหนักเบาสะดวกเวลายกขึ้น แต่ละช่องมีขนาดกว้าง 30 เซนติเมตร สูง 40 เซนติเมตร มีทางเข้า-ออก ทางเดียว ในตอนกลางคืนเป็ดจะผลัดกันเข้าไปไข่ในแต่ละช่อง ซึ่ง 1 ช่องจะเก็บไข่ได้ 15-30 ฟอง

ในอาชีพเลี้ยงเป็ดไข่ คุณโจ มองว่า หากผู้เลี้ยงแต่ละฟาร์มต่างทำกันเองจะขาดเอกภาพทั้งในเรื่องค่าอาหาร ราคาขาย และปัจจัยการเลี้ยง จึงควรรวมตัวกันจัดตั้งเป็นกลุ่มสร้างความเข้มแข็งเพื่อให้มีอำนาจในการกำหนดราคา แล้วยังมีบทบาทสำคัญในตลาดรับซื้อ โดยใช้ชื่อ “ไข่เป็ดพะเยา” เป็นชื่อหนึ่งเดียวของไข่เป็ดที่มาจากสมาชิกหลายฟาร์มที่มีจำนวนการเลี้ยงเป็ดกว่าหมื่นตัว แล้วรวบรวมนำมาขายยังจุดเดียว โดยคุณโจเป็นผู้ดูแลดำเนินการ ทั้งนี้ เพื่อจะได้กำหนดราคาขายที่มีความเหมาะสม ขณะนี้กำลังดำเนินการจัดตั้งเป็นวิสาหกิจชุมชน

ภายหลังรับซื้อผลผลิตไข่เป็ดจากสมาชิกแล้วจะรวบรวมเพื่อส่งขายให้กับผู้รับซื้อหลายแห่งในพื้นที่ภาคเหนือ ไม่ว่าจะเป็นที่พะเยา เชียงราย ลำปาง แพร่ ใช้เครื่องจักรสำหรับการคัดขนาดไข่ กำหนดเบอร์ไข่เพื่อจำหน่ายมี 5 เบอร์ คือเบอร์ 20-25 เป็นไข่เป็ดคุณภาพทั้งขนาด รูปลักษณ์ และเนื้อไข่ที่ล้วนผ่านกระบวนการเลี้ยงอย่างใส่ใจ

นอกจากรายได้จากการขายไข่เป็ด ยังมีรายได้จากการขายเป็ดเนื้อที่ปลดระวางเพื่อใช้แปรรูป แล้วยังมีรายได้จากมูลเป็ดที่ขายให้กับภาคเกษตรกรรมอื่นอีก

คุณโจวางเป้าหมายการจัดตั้งเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ต้องการขยายจำนวนสมาชิกให้เพิ่มมากขึ้นเพื่อเพิ่มกำลังการผลิตให้เพียงพอกับความต้องการ อีกทั้งยังวางแผนเปิดตลาดต่างประเทศเพื่อนบ้านทันทีหากพิจารณาว่ากลุ่มมีกำลังและศักยภาพการผลิตที่ได้มาตรฐานและปริมาณเพียงพอ

ท้ายนี้คุณโจแนะนำสำหรับคนที่มีแผนจะเลี้ยงเป็ดไข่ว่า ไม่ควรหาซื้อพันธุ์ตามที่ขายทั่วไป ควรเลือกซื้อจากแหล่งเพาะ-ขายที่มีคุณภาพได้มาตรฐาน เชื่อถือได้ แม้จะต้องเพิ่มเงินบ้างก็ถือว่าปลอดภัยและคุ้มกว่า ถ้าให้มั่นใจกว่านั้นก็เดินทางไปดูเป็ดที่จะซื้อที่ฟาร์มนั้นด้วยตัวเอง รวมถึงใกล้ชิดกับการขนส่งด้วย

ควรบริหารจัดการภายในฟาร์มอย่างถูกต้องตามมาตรฐาน ดูแลเครื่องมืออุปกรณ์ให้มีความสะอาด ปลอดภัย รวมถึงสถานที่เลี้ยงต้องให้สะอาดด้วย บริเวณภายในฟาร์มและโดยรอบควรโปร่ง อากาศถ่ายเทสะดวก ไม่เป็นที่สะสมเชื้อโรค การขาดทุนหรือกำไรขึ้นอยู่กับผู้เลี้ยงที่เลือกใช้พันธุ์เป็ดคุณภาพ มีการจัดการในฟาร์มที่ได้มาตรฐานหรือไม่

ถือเป็นอีกหนึ่งอาชีพเกษตรกรรมของคนรุ่นใหม่ที่นำวิธีการเลี้ยงเป็ดแบบธรรมชาติมาประยุกต์เข้ากับเทคโนโลยีเพื่อสร้างผลผลิตให้ตรงตามความต้องการของตลาดนำมาสู่การเพิ่มยอดขาย

สอบถามรายละเอียดสั่งซื้อไข่เป็ดคุณภาพ แบรนด์ “ไข่เป็ดพะเยา” หรือสนใจสมัครเป็นสมาชิกเครือข่ายเลี้ยงเป็ดไข่ได้ที่คุณโจ โทรศัพท์ 086-447-5023 Facebook : ไข่เป็ดพะเยา