| ผู้เขียน | กาญจนา จินตกานนท์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
“อาหารทะเล” จังหวัดตราด เมืองชายทะเลภาคตะวันออก พื้นที่ติดทะเลยาว 165 กิโลเมตร ไม่รวมกับชายทะเลรอบเกาะช้าง เกาะกูด เกาะหมาก และเกาะเล็กเกาะน้อยอีกกว่า 50 เกาะ ทำให้พื้นที่ทะเลอุดมสมบูรณ์ด้วยธรรมชาติสัตว์น้ำนานาชนิด กุ้ง หอย ปู ปลา หมึก กั้ง อำเภอคลองใหญ่เป็นอำเภอที่ขึ้นชื่อว่าเป็นแหล่งทำประมงมากที่สุดของจังหวัดตราด ทั้งเรือประมงขนาดใหญ่และเรือประมงชายฝั่ง มีชุมชนประมงพื้นบ้านตามชายหาดต่างๆ ตลอดแนวชายฝั่ง เป็นที่ซื้อ-ขายอาหารทะเลสดๆ เช้าตรู่จะมีเรือประมงพื้นบ้านที่ออกไปจับปลานำเรือเข้าฝั่ง และมีแม่ค้าพ่อค้ามารอรับซื้อปลา ทำให้อาชีพประมงพื้นบ้านที่รับสืบทอดต่อๆ กันมายังคงอยู่เห็นในวันนี้
วิถีชีวิตชาวประมงร่วม 30 ปี
คุณสุบิน บุญลอย ชาวประมงพื้นบ้านวัย 46 ปี อยู่บ้านเลขที่ 1/8 หมู่ที่ 3 ตำบลหาดเล็ก อำเภอคลองใหญ่ จังหวัดตราด เล่าว่า ได้ทำอาชีพประมงมากับพ่อตั้งแต่อายุ 15-16 ปี ถึงปัจจุบันทำเป็นอาชีพหลักให้กับครอบครัว ร่วม 30 ปีแล้ว โดยหมู่บ้าน หมู่ที่ 3 มีชุมชนชาวประมงอยู่ใกล้กัน 3 แห่ง คือ ชุมชนสะพานปลา หาดศาลเจ้า และหาดทรายแดง จำนวนเกือบ 200 ครัวเรือน ประกอบอาชีพทำประมงพื้นบ้านใช้เรือขนาดเล็กออกไปทะเล วางอวน ราวเบ็ด หาปู ปลา กุ้ง หอยเป็นประจำทุกวัน
ฤดูกาลอาหารทะเล มีวนตลอดทั้งปี
คุณสุบิน เล่าว่า ฤดูกาลหาปลาและอาหารทะเลอื่นๆ ปูม้า ปูดำ กุ้ง กั้ง หอย ปลา จะมีตลอดทั้งปี ยกเว้นช่วงมรสุมคลื่นลมแรง ออกทะเลไม่ได้จะจับปลาได้น้อยมาก แต่สัตว์น้ำแต่ละชนิด ปลา ปู กุ้ง กั้ง หอยจะมีช่วงฤดูกาลที่ต่างกัน เริ่มจากต้นปี เดือนมกราคม-มิถุนายน จะมีกุ้ง ปูม้า กั้ง ปลากด ปลาดุก แทบทุกชนิด เดือนกรกฎาคม-กันยายนจะมีหอยเชลล์ ปูดำ เดือนตุลาคม-มกราคม ปกติมีปลาอินทรี ปลาสละ ปลากะพงดำ ปลากด ปูดำ กุ้ง แต่ทั้งนี้อาจจะไม่เป็นตามกำหนดขึ้นอยู่กับสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงไป
“ชาวประมงพื้นบ้านจะใช้เรือประมงขนาดเล็ก ออกไปหาปลา 1-2 คน ส่วนใหญ่ไปคนเดียว มีทั้งอวนลอยปลาจะได้ปลาใหญ่ๆ อย่างปลากุเลา ปลาอินทรี ปลาทู และอวนลอยกุ้ง จะได้กุ้ง กั้ง หรือใช้เบ็ดราวปลา โดยจะออกไปชายฝั่งระยะ 50-200 เมตร อย่างราวเบ็ดปลาจะไปตอน 6 โมงเย็น และเช้าตี 5-6 โมงเช้าออกไปกู้กลับเข้ามา 7 โมงเช้าจะมีแม่ค้ามารอรับซื้ออยู่ถึง 9 โมง ทั้งแม่ค้าขาประจำ และแม่ค้าจากเกาะกง ฝั่งกัมพูชามารับซื้อไปขายต่อ ส่วนหนึ่งเก็บไว้ประกอบอาหารเอง”
ปลาสดๆ จากทะเล สู่มือผู้รับซื้อ
คุณสุบิน เล่าถึงการนำปลา กั้ง กุ้ง สดๆ ที่จับได้เข้าฝั่งว่า ต้องพยายามรักษาความสดให้มากที่สุด ชาวประมงจะรู้วิธี โดยการเตรียมถังน้ำแข็งไป หลังจับปลา กั้งได้เป็นๆ จะน็อกในถังน้ำแข็งไว้ เนื้อปลาจะสด และมีห้องปลาเป็นในเรือ จับปลาเป็นได้ใส่น้ำเค็มไว้จะได้ปลาเป็นๆ กลับมา หรือปลาที่ตายยากอย่างปลากดใส่ท้องเรือที่มีน้ำทะเลแช่มาเป็นๆ ได้ ยังไม่ต้องหักเงี่ยงออก เมื่อมาถึงท่าเรือขายให้แม่ค้าจะหักเงี่ยงออก
“เดือนพฤศจิกายนช่วงเข้าฤดูหนาวจะมีปลาชุกชุม รวมทั้งปูม้า ปลากดเป็นชนิดหนึ่งที่จับได้มาก ปลาจะอ้วนเนื้อจะอร่อย บางตัวมีไข่ จะใช้วิธีราวเบ็ดเหยื่อในระยะห่างจากชายฝั่ง 50-200 เมตร วางเบ็ดราวไว้ตั้งแต่ตอนเย็นๆ เช้าตี 5-6 โมงเช้าจะออกไปเก็บกลับมาที่ท่าเรือ 7 โมงเช้า ปลากดจะแข็งแรงตายยาก ที่จับได้ มี 3 ชนิด คือ ปลากดขี้ลิง ปลากดหมู และปลากดคัง ที่อร่อยมากเป็นปลากดหมู ตัวไม่ใหญ่ขนาดตัวละ 3-4 ขีด เนื้อนิ่ม รสชาติอร่อยกว่าปลากดชนิดอื่น ส่วนปลากดขี้ลิงจะมีขนาดใหญ่ตัวละ 1-3 กิโลกรัม ปลากดจะมีเงี่ยงอยู่บนสันหลัง และครีบข้างทั้งสองข้าง แข็งและแหลมคมมาก เมื่อจะขายให้ลูกค้าต้องเคาะหักเงี่ยงออกก่อน” คุณสุบิน กล่าว
รายได้วันละ 300-600 บาท ตลาดออนไลน์โต
คุณสุบิน เล่าว่า ต้องใช้เงินลงทุนทำประมงพื้นบ้านประมาณ 70,000-80,000 บาท ทั้งเรือไฟเบอร์ขนาด 6 เมตร ติดเครื่อง 13 แรงม้า เครื่องมือ อวน ราวเบ็ดต่างๆ และ 2-3 ปีจะต้องเสียค่าบำรุงรักษาครั้งหนึ่ง เป็นอาชีพที่เป็นอาชีพหลักได้ ช่วงเวลาออกทะเลแต่ละวัน ประมาณ 4-5 ชั่วโมง รายได้หักค่าใช้จ่ายแล้ว เฉลี่ย 300-600 บาทต่อวัน ถ้าขยันมากๆ สามารถออกทะเลได้ทุกวัน ยกเว้นช่วงมรสุมหนักๆ อาจจะแค่หามารับประทานในครัวเรือน เป็นอาชีพหลักอาชีพหนึ่งได้ เพราะปัจจุบันในพื้นที่อำเภอคลองใหญ่มีการอนุรักษ์สัตว์น้ำทำให้มีปริมาณเพิ่มขึ้น เรือประมงขนาดใหญ่เข้ามาทำประมงชายฝั่งไม่ได้ และตลาดอาหารทะเลกว้างขวางมาก โดยเฉพาะการขายอาหารทะเลสดออนไลน์ พ่อค้าแม่ค้าจะมารับซื้อถึงท่าเรือ แต่ไม่แน่ใจว่าในอนาคตจะยังมีชาวประมงเหลืออยู่หรือไม่ เพราะเด็กรุ่นใหม่ๆ ลูกหลานไม่ต้องการอาชีพนี้ต่อจากพ่อแม่ ในชุมชนหาดศาลเจ้ามีทำประมงประมาณ 50 ครัวเรือน น่าจะเหลือเด็กที่ทำประมง 1-2 เปอร์เซ็นต์ เท่านั้น
“ราคาปลาตั้งแต่ก่อนโควิด-19 ถึงวันนี้ยังเป็นราคาเดิม ไม่มีปรับขึ้น ราคาขายให้ผู้รับซื้อที่นำไปขายปลีก เป็นราคาขายรวมๆ ไม่ได้แยกเกรด ปลากด กิโลกรัมละ 40-60 บาท ปลากะพงดำ 80 บาท ปลาสละ 60 บาท กั้ง 150 บาท ปูม้า 250 บาท ตลาดมีลูกค้าประจำอยู่ 6-7 ราย และมีแม่ค้าในท้องถิ่น และมาจากจังหวัดเกาะกง กัมพูชา มารับซื้อที่ท่าเรือ รวมทั้งนักท่องเที่ยว มีเท่าไร่ขายได้หมด” คุณสุบิน กล่าว
