| ผู้เขียน | ดำรง ลีนานุรักษ์ อดีตนายกสมาคมกล้วยไม้เชียงใหม่ในพระบรมราชินูปถัมภ์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ด้วยท่านที่เคยไปงานประกวดกล้วยไม้ใหญ่ๆ เช่น งานลานนาพฤกษาชาติ 12 สิงหามหาราชินี ที่จัดโดยเทศบาลนครเชียงใหม่ และสมาคมกล้วยไม้เชียงใหม่ ในพระบรมราชินูปถัมภ์ ที่จัดเป็นปกติทุกปี (เว้นปีที่ผ่านมาเพราะโควิด) จะได้รับชมการประกวดกล้วยไม้นานาชนิดจากสวนกล้วยไม้ทั่วประเทศที่ถือว่ายิ่งใหญ่ที่สุดงานหนึ่งของประเทศ ที่นอกจากมีการประกวดกล้วยไม้ที่มีดอกงามสะพรั่งหลายหลากพันธุ์แล้ว ในงานยังมีการประกวดการจัดสวนกล้วยไม้เลียนแบบธรรมชาติในพื้นที่ที่กำหนดให้ เช่น 2×2 หรือ 3×2 เมตร ทั้งนี้จะขึ้นอยู่กับงบประมาณที่มี ด้วยการจัดประกวดจัดสวนนี้ ทางผู้จัดจะต้องมีเงินสนับสนุนค่าจัดสวนให้แต่ละสวนจำนวนหนึ่ง ซึ่งส่วนใหญ่ถือเป็นค่าต้นกล้วยไม้ติดดอกที่ต้องจัดหาหรือซื้อมา ส่วนหิน ทราย ขี้เลื่อย หญ้าสำหรับปู ตอไม้ กิ่งไม้บางส่วนทางเจ้าภาพมักเตรียมไว้ให้
การจัดสวนที่ประดับประดาด้วยกล้วยไม้ที่กำลังมีดอกนี้ จะเป็นการนำกล้วยไม้มาติดหรือผูกด้วยลวดตามตอหรือส่วนของกิ่งไม้ใหญ่ที่นำมาจัดตกแต่งให้ดูคล้ายสภาพป่าจำลอง บางครั้งผู้จัดจะจัดให้มีน้ำตกเล็กๆ ประกอบ นอกจากกล้วยไม้แล้ว ตามกติกาจะกำหนดให้ใช้ไม้ชนิดอื่นร่วมจัดได้ในปริมาณหนึ่งเล็กน้อยที่กำหนด เช่น ไม้ตระกูลเฟิร์นต่างๆ ผู้จัดมักจะนำสเปกนั่มมอสส์มาคลุมกลบปิดโคนต้นกล้วยไม้ที่มีลวดผูกอยู่ หรือบางครั้งกล้วยไม้ยังอยู่ในกระเช้าเลยก็มี
จะเห็นได้ว่า การจัดสวนกล้วยไม้เพื่อการประกวดนี้ จะเป็นการจัดแบบให้ดูสวยอยู่ชั่วคราว เช่น ปกติงานประกวดกล้วยไม้ใหญ่ๆ อย่างเช่น งานลานนาพฤกษาชาติ 12 สิงหาคม ที่เชียงใหม่ มักจะจัดยาวประมาณ 5 วัน เสร็จแล้วก็จะรื้อ จึงเห็นได้ว่า แนวคิดการจัดสวนกล้วยไม้แบบประกวดนี้ต่างกันแบบคนละเรื่องกับการติดกล้วยไม้บนต้นไม้ใหญ่เพื่อปรับภูมิทัศน์ ด้วยการติดบนต้นไม้ใหญ่เป็นการติดให้กล้วยไม้อิงอาศัยต้นไม้ใหญ่อย่างถาวร ที่เมื่อผ่านระยะปรับตัวระยะแรกที่ต้องคอยให้น้ำช่วยในวันที่ไม่มีฝน เมื่อมีรากงอกมาเกาะต้นไม้ใหญ่มากพอเขาก็จะแข็งแรงอาศัยความชื้นและธาตุอาหารจากเปลือกไม้ เอาตัวรอดได้ แต่เมื่อเข้าหนาว ออกแล้ง ช่วงที่ไม่มีฝน การฉีดพ่นรดน้ำให้เขา และการให้ปุ๋ยน้ำอย่างสม่ำเสมอก็จำเป็น ทั้งนี้เป้าหมายของการติดกล้วยไม้บนต้นไม้ใหญ่นี้ หวังผลว่าต้นกล้วยไม้เจริญเติบโตออกดอกได้ยาวนานหลายๆ ปี คือหวังความยั่งยืน
ในแง่ของกล้วยไม้ที่นำมาติด ความแน่นหนาและชนิดของกล้วยไม้ที่นำมาติดบนต้นไม้ใหญ่ ผู้ดำเนินการต้องวางแผนเหมือนกำลังทำงานศิลปะ โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้องศึกษาว่ากล้วยไม้ที่จะนำมาติดเป็นกล้วยไม้พันธุ์แท้หรือลูกผสม เพราะกล้วยไม้พันธุ์แท้จะออกดอกตามฤดูกาลหรือช่วงแสงของมันเป็นช่วงสั้นๆ ส่วนกล้วยไม้ลูกผสมจะออกดอกได้อาจจะมากกว่า 1 ครั้ง เช่น 2-4 ครั้งต่อปี (กล้วยไม้ลูกผสมชั่วแรก ที่ต้นพ่อและแม่ที่ใช้ผสมกันแม้ต่างพันธุ์กัน ถ้าแต่ละต้นออกดอกในฤดูเดียวกัน หรือช่วงแสงใกล้เคียงกัน ลูกที่ได้มักจะออกดอกปีละครั้งในฤดูเดียวกันกับพ่อแม่ แต่ถ้าผสมต้นพันธุ์แท้ที่ออกดอกช่วงแสงต่างกัน เช่น ต้นหนึ่งออกดอกระยะช่วงแสงยาว (หน้าร้อน-ต้นฝน) อีกต้นออกดอกระยะช่วงแสงสั้นหรือหน้าหนาว ลูกที่ออกมาก็จะสามารถออกดอกกระจายได้ทั้งปี ปีละหลายครั้ง เป็นต้น)
แนวคิดการจัดสวนกล้วยไม้เลียนแบบธรรมชาติเพื่อการประกวดนี้ก็ยังถูกนำไปใช้จัดแบบเป็นการค้าหรืองานรับจ้างตามอีเว้นต์ต่างๆ หรือจัดตกแต่งตามที่ที่มีผู้คนผ่านเยอะๆ เช่น ศูนย์การค้า สนามบิน โรงแรมหรู น้อยมาก ความจริงถ้าได้มีการทำเป็นเชิงธุรกิจในการรับจ้างจัดสวนกล้วยไม้แบบเลียนแบบธรรมชาติ อย่างน้อยก็ดีกว่าการเอากล้วยไม้ชนิดเดียวกันมาจัดกลุ่มโชว์อย่างที่เราเห็นตามสนามบินใหญ่ๆ ที่ดูทื่อๆ ไม่มีชีวิตชีวา ขาดความเป็นศิลปะ
รูปแบบหนึ่งที่น่าจะทำเป็นธุรกิจได้คือ การเสนอการจัดสวนกล้วยไม้ไทยพันธุ์แท้ที่มีหลายหลากชนิด และมีการกระจายการออกดอกไปในแต่ละเดือนได้ครบทั้งปี โดยสามารถจัดโครงงานหลักที่ประกอบด้วยตอไม้ กิ่งไม้ใหญ่ หินใหญ่ พร้อมด้วยเฟิร์นชนิดต่างๆ เป็นตัวสภาพป่า แล้วทยอยนำกล้วยไม้พันธุ์ที่เริ่มตูมและทยอยออกดอกมาติดแทนพันธุ์ที่ดอกเริ่มโรยแล้ว หรือบางช่วงใช้กล้วยไม้ลูกผสมไทยที่เป็นไม้หอมมาจัดประกอบด้วย ความหอมของกล้วยไม้ไทยหลายชนิดโดยเฉพาะตระกูลช้าง สามปอย หวาย กุหลาบเช่นเหลืองโคราช ยังไม่ได้ถูกนำมาใช้จัดสวนกล้วยไม้ไม้หอมเชิงการค้าเลย ในพื้นที่รับแขก เช่น โถงล็อบบี้โรงแรมหรู หรือในศูนย์การค้าชั้นนำ ที่พื้นที่แค่ 2×2 เมตรก็สามารถสร้างความอลังการ และเมื่อเดินเข้าใกล้กลิ่นหอมของกล้วยไม้อวลหอมละมุนให้ต้องยืนสูดดมอย่างชื่นใจและประหลาดใจของผู้คน โดยเฉพาะชาวต่างประเทศ
ภาพที่นำมาเสนอในตอนนี้เป็นภาพจากการประกวดการจัดสวนกล้วยไม้เลียนแบบธรรมชาติในงานลานนาพฤกษาชาติ 12 สิงหามหาราชินี ในปี 2559 และ 2560 ที่ดูสวยจริง แต่เป็นคนละแนวคิดและไม่เหมือนกันกับการติดกล้วยไม้บนต้นไม้ใหญ่เพื่อการจัดภูมิทัศน์ ที่นำเสนอในบทความชุดนี้ แต่กำลังรอให้นักจัดสวนมือดีคิดไกล และนักกล้วยไม้ที่เคยมีประสบการณ์การจัดสวนกล้วยไม้ประกวด นำไปพัฒนาให้เป็นธุรกิจรับจ้างจัดสวนกล้วยไม้เลียนแบบธรรมชาติและสวนกล้วยไม้หอมให้กับโรงแรมหรูและศูนย์การค้าชั้นนำ งานนี้ถ้าเกิดกินยาวครับ เพราะรวมงานรักษาดูแลและเปลี่ยนกล้วยไม้หมุนเวียนทั้งปี ใครที่สนใจต้องกลับไปหาหนังสือการเลี้ยงกล้วยไม้หรือหาในหน้าเน็ตมาอ่านให้รู้จักกล้วยไม้มากขึ้น แล้วไปตระเวนตามรังกล้วยไม้ใหญ่ๆ เพื่อทำความรู้จักและติดต่อไว้เป็นแหล่งต้นกล้วยไม้ไว้ใช้งาน
