| ผู้เขียน | องอาจ ตัณฑวณิช อดีตกรรมการสมาคมพฤกษชาติแห่งประเทศไทย |
|---|---|
| เผยแพร่ |
การปลูกผักเป็นกิจกรรมของครอบครัวที่ทำให้มีความสุขแม้ในพื้นที่อันน้อยนิดก็สามารถนำมาเป็นพื้นที่ปลูกผักได้ ดังที่เราได้นำเสนอเรื่องการปลูกผักในเมืองไว้หลายฉบับ ซึ่งสามารถเป็นแรงบันดาลใจได้ไม่มากก็น้อย
ฉบับนี้เรานำเสนอ คุณแจ่มศรี และ คุณอโนเชาว์ พจนาธารงพงศ์ ซึ่งเป็นชนเผ่าปกากะญอ จากจังหวัดแม่ฮ่องสอน ทั้งสองท่านจบปริญญาตรี ด้านบัญชีและด้านภาษาอังกฤษ ทำงานเป็นพนักงานอยู่ในหน่วยงานระหว่างประเทศที่ไม่แสวงหาผลกำไร มีเวลาว่างเพียงแค่เสาร์อาทิตย์ ก็เจียดเวลามาปลูกผักเพราะต้องการบริโภคผักปลอดสารพิษ ในบ้านจัดสรร 100 ตารางวา ที่แบ่งพื้นที่ 25 ตารางวา เป็นพื้นที่ปลูกผัก ในตำบลหนองแฝก อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่ 
คุณแจ่มศรี เล่าให้ฟังว่า เริ่มต้นตั้งแต่ปี 2560 เมื่อ 6 ปีที่แล้วเราสองคนซึ่งเป็นมนุษย์เงินเดือนทำงานวันจันทร์ถึงศุกร์ ได้ซื้อบ้านจัดสรรเล็กๆ หลังหนึ่งที่มีพื้นที่เล็กๆ ข้างบ้าน ประมาณ 50 ตารางวา ตั้งใจจะทำสนามหญ้าและสวนผักเล็กๆ โดยการเริ่มต้นจากการไม่มีงบประมาณเลย เพราะทุ่มไปกับการซื้อบ้านหมดเเล้ว เราจึงค่อยๆ ทำไปทีละน้อยเรื่อยๆ โดยไม่มีกฎเกณฑ์ ทำแบบตามใจฉัน ชอบแบบไหนก็ปลูกแบบนั้น เราตั้งใจจะปลูกผักไว้สำหรับกินเองเพื่อสุขภาพ ลดค่าใช้จ่าย หากเยอะพอ ก็อาจจะแบ่งปันเพื่อนบ้านพี่น้อง เป็นของฝากให้กับเพื่อนที่มาเที่ยวหา เราตั้งใจจะทำสวนหย่อม เล็กๆ สำหรับพักผ่อน
เริ่มจากภารกิจแรก งานหินคือ การเก็บเศษปูน เศษหิน นั่นเอง เพราะเจ้าของบ้านที่ซื้อที่เขาจะเอาดินมาถมแต่มันไม่ใช่ดินดีๆ มันคือเศษอิฐเศษปูน ก็ได้เก็บกันเองวันละนิดละหน่อย หลังจากเก็บเศษหินอิฐแล้ว ก็คิดว่าพอจะปลูกอะไรได้บ้าง ก็เลยลงปลูกไม้ยืนต้น มีต้นมะม่วง ฝรั่ง มะละกอ มะพร้าวหอม แก้วมังกร ต้นกล้วย และต้นอะโวกาโดด้วย ต่อจากนั้นก็ปลูกพืชผักสมุนไพร มีพริก ขิง ข่า ตะไคร้ มะกรูด มะนาว ใบแมงลัก โหระพาด้วย เลือกแต่ที่ชอบกิน ชอบกินอะไรก็ปลูกอันนั้น
เลี้ยงไก่ 2 ตัว
คุณแจ่มศรี เล่าเรื่องไก่ไข่ว่า เนื่องจากเราชอบกินไข่ไก่เลยหาไก่ไข่มาเลี้ยงด้วย เราเลยตัดสินใจทำคอกไก่เล็กๆ ในมุมนั้นไว้ลองเลี้ยงไก่พันธุ์ไข่ดู เพื่อเก็บไข่ไว้กินในครัวเรือน ซึ่งการเลี้ยงไก่ก็ต้องดูแลดีเป็นพิเศษหน่อยเพื่อไม่ให้นำเชื้อโรคและส่งกลิ่นเหม็นรบกวนเพื่อนบ้านด้วย โดยเราจะหมั่นผสมแกลบกับถ่านสำหรับปูพื้นเล้าไก่เป็นประจำ และผสมน้ำกับน้ำส้มควันไม้ น้ำ EM และฉีดพ่นทั่วเล้าไก่ทุกอาทิตย์ด้วยค่ะ ส่วนอาหารไก่ เราก็จะให้อาหารเม็ดกับเศษผักผลไม้ทั้งหยวกกล้วยจากต้นกล้วยที่ปลูกในบ้านและหนอนแมลงวันลายจากบ่อขยะด้วย จนเพื่อนๆ ที่มาเห็นจะเรียกสวนนี้ว่า สวนโดเรม่อน คือเหมือนกระเป๋าโดเรม่อนใบเล็กๆ ที่มีเกือบทุกอย่าง
“กว่าที่พวกเราจะทำเสร็จแต่ละอย่างต้องใช้เวลามากเลยค่ะ เพราะเราค่อยๆ ทำกันเอง เพราะบางครั้งก็ไม่ค่อยมีเวลามาก อาศัยตอนเย็นๆ หรือช่วงวันหยุดค่ะ ถึงแม้ว่ามันอาจจะดูเหนื่อยหน่อยต้องใช้ความอดทนแต่มันก็รู้สึกภูมิใจและมีความสุขทุกครั้งค่ะได้ปลูกผักกินกันเองได้แบ่งปันเพื่อนด้วยค่ะ ถึงแม้ว่าพื้นที่จะไม่เยอะ แต่เราก็สามารถปลูกต้นไม้ ผลไม้และผักได้หลายชนิดมากค่ะ แทบไม่ต้องไปหาซื้อในตลาดเลย แถมยังปลอดสารพิษด้วยและการปลูกผักก็ไม่ได้ยากอย่างที่เราคิดไว้เลยแค่เราพร้อมที่จะลงมือทำ ทุกคนก็สามารถทำได้เช่นกันค่ะ ตอนนี้เรามีเจ้าตัวเล็กมาวิ่งเล่นที่สนามหญ้าที่เราตั้งใจปูไว้ให้เขาเล่นและให้เขาได้เรียนรู้การปลูกต้นไม้ดูแลต้นไม้ด้วยค่ะ แค่พื้นที่เล็กๆ ข้างบ้านก็ทำให้เขาได้เรียนรู้หลายอย่าง และทำให้พวกเรามีความสุขด้วยค่ะ”
คุณแจ่มศรี เล่าให้ฟังว่า เนื่องจากเราชอบกินไข่ไก่มาก และเราก็มีเจ้าตัวเล็กเพิ่มมา 1 คน อยากให้น้องได้กินไข่ที่ปลอดภัยและไม่ต้องซื้อไข่ตุนไว้เยอะๆ เพราะบางครั้งไข่อาจเน่าได้ ยิ่งสถานการณ์ปัจจุบันที่โรคโควิดระบาดเราก็ไม่อยากไปจับจ่ายซื้อกับข้าวกับปลาที่ตลาดบ่อยๆ เราพอจะมีพื้นที่เหลือนิดหน่อยจากพื้นที่ที่เราปลูกผักเราเลยตัดสินใจทำคอกไก่เล็กๆ ในมุมนั้นไว้ลองเลี้ยงไก่พันธุ์ไข่ดู เพื่อเก็บไข่ไว้กินในครัวเรือน
- 1. ขั้นตอนแรกนะคะ เราเลือกซื้อไก่พันธุ์ไข่มา ซึ่งมีให้เลือกหลายพันธุ์หลายอายุ หลายราคา แต่ก็ลำบากนิดหน่อย การหาซื้อพันธุ์ไก่ไข่ เพราะส่วนมากทางฟาร์มไก่ต่างๆ เขาจะปล่อยขายไก่ทีครั้งละจำนวนมากๆ เราขอซื้อ 2-3 ตัว เขามักจะไม่ขาย แต่สุดท้ายเราก็หามาจนได้ค่ะ
- 2. วิธีการทำกรงไก่ของเรา เราดัดแปลงชั้นวางอเนกประสงค์ที่ทำจากท่อพีวีซีของเราที่ไม่ได้ใช้แล้วมาเป็นกรงไก่แบบง่ายๆ เน้นประหยัดและเคลื่อนย้ายสะดวก รวมทั้งสร้างอุโมงค์ทางเดินยาวประมาณ 3 เมตรให้น้องไก่ได้เดินเล่นคุ้ยเขี่ยดินด้วย และปลายอุโมงค์เราให้ติดกับบ่อขยะเปียกที่เราทำให้ออกมาจากบ่อขยะ เพื่อให้หนอนหรือแมลงคลานออกมาจากบ่อขยะและตกลงภายในบริเวณอุโมงค์เดินเล่นของน้องไก่ ทีนี้ก็เสร็จน้องไก่เลยจ้า อาหารเสริมชั้นดี ตอนกลางวันน้องไก่มักจะมารอ คุ้ยเขี่ยดินบริเวณปลายท่อเพื่อรอหนอนหรือแมลงออกมาค่ะ
- 3. การให้น้ำและอาหาร เราจะให้อาหารเม็ดสำเร็จรูปสำหรับไข่พันธุ์ไข่เป็นอาหารหลักให้น้องไก่เราเเต่ไม่ได้ให้อย่างเดียวเพราะเราจะมีเสริมพวกหนอนแมลงวันลาย เศษผัก เศษผลไม้ หยวกกล้วยสับ เศษข้าวให้เป็นประจำด้วย น้ำสะอาดก็มีให้น้องไก่ตลอด แต่จะเปลี่ยนอาทิตย์ละครั้งเป็นประจำเพราะบางทีจะมียุงมาไข่ในถาดให้น้ำ ต้องคอยดูและเปลี่ยนน้ำกินให้น้องไก่เป็นประจำค่ะ
- การสุขาภิบาล เล้าไก่เราพยายามทำให้มันโล่งๆ เพื่ออากาศจะได้ถ่ายเทสะดวก เราเทแกลบบนพื้นดินในคอกให้ไก่ได้คุ้ยเขี่ย และเป็นการหมักปุ๋ยหมักให้เราด้วยเพราะไก่ก็จะถ่ายลงในบริเวณดังกล่าวและคุ้ยเขี่ยพื้นเป็นประจำก็จะเป็นการคลุกเคล้ามูลไก่กับแกลบให้เรา เราทำการพ่นฉีดน้ำหมักชีวภาพอย่างน้อยอาทิตย์ละ 1 ครั้งเพื่อให้จุลินทรีย์ได้ช่วยเราในการควบคุมกลิ่นเหม็นและช่วยย่อยสลายของเสียต่างๆ บนพื้นด้วยประมาณ 2-3 เดือน เมื่อเราสังเกตเห็นว่าแกลบถูกคลุกเคล้าอย่างดีเราก็เอาคราดมากวาดผิวหน้าดินในคอกออกมา นำไปใส่ต้นไม้หรือพืชผักของเราที่เราปลูกอยู่แล้วก็โรยแกลบใหม่ลงไปชุดใหม่
- 5. ปัจจัยสำคัญ การควบคุมกลิ่นเหม็น โดยการฉีดพ่นน้ำหมักชีวภาพในเล้าไก่เป็นประจำอย่างน้อยอาทิตย์ละ 1 ครั้ง ก็จะช่วยควบคุมกลิ่นได้ อาจมีการพ่นน้ำส้มควันไม้บ้างหากยังส่งกลิ่นเหม็นอยู่ ซึ่งส่วนมากปัญหานี้จะพบในช่วงฤดูฝนในวันที่ฝนตกหนัก เพราะฝนจะสาดเข้าไปในเล้าแต่พอทำแบบนี้ก็ไม่ค่อยมีกลิ่นแล้วค่ะ
- โรคและการป้องกัน ต้องแน่ใจว่าตอนเราซื้อไก่มานั้น ไก่เหล่านั้นได้รับวัคซีนที่จำเป็นต่างๆ แล้วเราสามารถซื้อวิตามินเสริมละลายน้ำให้น้องไก่กินได้ด้วยและต้องกันไม่ให้นกหรือสัตว์อื่นๆ เข้าไปในเล้าไก่เราได้ เพราะอาจเป็นพาหนะนำโรคมาให้ไก่ของเราและต้องควบคุมไม่ให้พื้นเล้าไก่แฉะ
ส่วนเปลือกไข่ที่มีอย่าเพิ่งทิ้ง ทางคุณแจ่มศรีก็เอาทำประโยชน์หลายอย่าง เช่น ทำปุ๋ย โรยที่โคนไล่มด หรือใช้เป็นกระถางเพาะต้นพืชผักก็ได้ จะเห็นว่าสวนนี้พยายามจะใช้เศษวัสดุทุกอย่างในครัวให้ได้ประโยชน์อีกอย่างหนึ่ง ไม่เพิ่มปริมาณขยะด้วย
ในพื้นที่ 25 ตารางวา ที่ปลูกผักนั้นได้มีการเลี้ยงไก่ 2 ตัว คุณแจ่มศรีได้นำเรื่องราวโพสต์ในพันทิปดอทคอมอย่างต่อเนื่อง เล่าเรื่องราวเกี่ยวกับการเกษตรเหล่านี้ จนทำให้ได้รับรางวัล Pantip pick of the year 2022 จากเว็บไซต์ พันทิปดอทคอม ซึ่งเป็นเรื่องน่าอ่านเพราะได้บรรยายอย่างเป็นกันเองในรายละเอียดทุกขั้นตอน สามารถติดตามในเพจ เกษตรพอใจ-ปลูกผักเพราะรักเธอ ซึ่งมีคนติดตามอยู่ถึงหมื่นกว่าคนได้ ท่านจะได้เห็นวิธีทำการเกษตรที่ส่วนหนึ่งไม่ต้องไปเรียน แต่อาศัยเรียนรู้ตามประสบการณ์ที่ผ่านมา บวกกับความรู้ในสื่อออนไลน์มาลองผิดลองถูก เราก็สามารถปลูกผักกินเองได้ง่ายๆ
